|
Het nieuwe jaar is begonnen ! We wensen iedereen veel geluk en gezondheid toe.Sinds de kerst is het hier op Bonaire iedere avond raak met schitterend vuurwerk. Het begon middernacht op tweede kerstdag met een groots vuurwerk op de havenpier en daarna was er iedere avond wel iemand die een vuurwerkshow gaf. Op oudjaarsavond zaten we met zijn tweeen op de buiskap van de boot te kijken naar een vuurwerkshow die van voor twaalven tot na enen duurde en ook middernacht 1 januari was het weer raak. Op het water zaten we eerste rij en hadden goed zicht op het spektakel dat zich overal langs de waterkant afspeelde. Dus geen zorgen of we hier in Bonaire nog iets van een oud-jaar viering meegekregen hebben. Bij van Tweel (AH) hebben we vers gebakken oliebollen gehaald en voor de achterhoekers op het eiland waren er volop opgerolde wafels te koop. Zelf hebben we geen vuurwerk gekocht, maar op vele plaatsen was er van alles te koop dat hard knalt maar vooral ook mooie lichtshows geeft. De komende dagen maken we de boot vaarklaar voor onze tocht naar Jamaica. Dat wordt 600Nm varen, we hebben stroom en wind mee dus we hopen er niet meer dan 6 nachten over te doen. De verwachtingen zijn nog steeds dat de wind en golfhoogte afnemen vanaf 4 januari en dat het dan ruim een week rustig weer blijft. Een goed begin van onze nieuwe vaarseizoen. |
|
In de eerste dagen van het nieuwe jaar hebben we veel met Maarten en Marsha van de Vidavagabunda opgetrokken en met Marijke en Rudi van de Lizzy. Als afscheidsetentje hadden we "stoba" gemaakt met rijst en gebakken banaan. Met Maarten en Marsha heeft Erik nog een proefduikje gemaakt om te laten zien hoe mooi het hier onderwater is. Het was moeilijk weg komen van Bonaire, maar 4 dagen geleden hebben we de mooring lijn los weten te gooien. De Lizzy is inmiddels aangekomen op Saint Croix een eiland tussen Puerto Rico en St. Maarten in. De Gabber zwerft nog op zee en gaat met een aan de windse koers richting Puerto Rico, de Vidavagabunda zal inmiddels richting Curacao vertrokken zijn. Op een dagelijks radionetje (8.104 Mhz USB, 13:00 UTC) hebben we contact met de Blues en de Rafiki en een aantal andere nederlandse zeilboten in de carieb. In het Dutchies Caribean netje doen inmiddels een 10-tal boten mee die verspreid zijn over de gehele Cariebe. Na het ronden van de westpunt van Bonaire hebben we aan boord de knoop doorgehakt. In plaats van verder westelijk te varen hebben we besloten oost te maken om zo de Gabber in een goede uitvals positie te krijgen voor een mogelijke Atlantische oversteek later dit jaar. Zoals altijd zijn de plannen geschreven in het zand tijdens laag water dus wat het wordt kom je, net als ons, later echt te weten. |
|
|
De eerste zeiltocht dit jaar tikte 445 Nm bij op het log en duurde 120 uur, 20 uur stond de motor bij om hoogte te houden en voor stroomvoorziening. Maar in de vroege ochtend, na de vijfde nacht op zee, kwam Puerto Rico inzicht. We konden goed hoogte houden om de meest westelijke punt van Puerto Rico aan te lopen. Een tweetal keren zijn we overstag gegaan om meer oost te maken. De west gaande stroming, de swell en de wind uit het oosten zorgden er de gehele weg voor dat we naar west weggezet werden. De zee was redelijk rustig maar om de zoveel minuten was er een hogere golf die ons afremde. Voor de stroomvoorziening was de motor af en toe nodig omdat de windmolen door een los contact geen electra meer leverde. Een aantal keren kwam er een stevige bui over, prima om te douchen maar slecht voor de voortgang. 's-Nachts hadden we een tweede rif staan en minder fok om voorbereid te zijn op de harde windvlagen die met zulke buien gepaard gaan. De laatste nacht bracht harde wind en kregen we een volle breker over ons heen. |
|
Via de SSB onderhielden we dagelijks contact met Martin van de Blues en andere schepen die ons tips en aanwijzingen gaven voor het inklaren in Puerto Rico. Zo vernamen we dat het verboden is om vers fruit, groente, vlees en eieren aan boord te hebben en om afval aan land te brengen. Er waren zelfs boten geweest die een boete gekregen hadden voor eierschillen aan boord of het in een prullebak gooien van een leeg bierblikje ! Wij kozen ervoor om daarom bij Boqueron binnen te lopen omdat daar geen douane kantoor/boot is, dat maakt de kans op controle een stuk kleiner. Natuurlijk gooiden we ook al onze verse waar over boord, 8 eieren, 2 pompoenen, uien, knoflook en een witte kool kregen zwemles. De afgelopen zomer in Nederland geteste AIS ontvanger kwam handig van pas. Het cruise schip "Aidamar" en het vrachtschip "Georgina P.G." lagen in de vijfde nacht vlak voor ons op aanvaringskoers en onderhielden radiocontact om hun koers wijzigingen te bespreken. Ook de Gabber zou volgens OpenCPN over 3,5 Nm in het vaarwater van het cruiseschip komen als we flink westelijk koers hielden. Voor de zekerheid toch maar even een oproepje gedaan naar de "Aidamar" of hij ons ook gezien had. Gelukkig bevestigde hij dat hij ons op 6,5 Nm op bakboord in de peiling had. Een AIS-zender is zo gek nog niet en komt nu op ons verlanglijstje. |
|
|
De Verenigde Staten van Amerika kom je niet zomaar binnen met je eigen boot. Het begon al in Nederland met het aanvragen van een visum. In de kustzone moet je op 3Nm buitengaats blijven totdat je toestemming hebt om dichterbij te komen. Op 5Nm voor de kust riepen we via de marifoon (internationaal kanaal 16) de kustwacht op om ons aanstaande bezoek kenbaar te maken. We werden gevraagd naar het Amerikaanse kanaal 20A te gaan. Maar ja we hebben een internationale marifoon dus daar zitten de Amerikaanse kanalen niet op. We stelden voor internationaal kanaal 6 te gebruiken, wat ook goed was. Na het uitwisselen van scheepsnaam, lokatie en aanloop haven kregen we een telefoonnummer van de douane dat we moesten bellen. Tja, een Amerikaanse telefoon hebben we ook al niet aan boord. Was geen probleem, bel maar als je aan land bent. Eenmaal op de ankerbaai kon de kapitein van boord om "clearance" van de douane aan te vragen. De bemanning moest aan boord blijven. Het was een oneven dag dus Erik ging de kant op, opzoek naar een telefoon. Bij de bewaking van de marina Boqueron kon Erik bellen met de douane. Na een paar keer verkeerd te zijn doorverbonden konden eindelijk de verdere scheeps details worden uitgewisseld en kregen we de opdracht om ons te melden bij het "Customs House" in Mayaguez waar een "cruising permit" afgehaald diende te worden. Het was al in de middag toen we eindelijk met zijn tweeen voet aan vast wal konden zetten in het slaperige toeristen stadje Boqueron. We zochten transport naar Mayaguez, maar een uitbaatster van één van de weinig open zijnde tentjes meldde dat dat er niet is. "Je moet bij Eddie zijn, die regelt dat soort dingen, ik bel hem wel even". De verkeersdrukte en de vroege sluitingstijd van het kantoor maakte dat hij ons de volgende ochtend wel zou brengen. Zo gezegd zo gedaan, een 35 minuten autorit over de snelweg bracht ons bij het douane en immigratie kantoor van "Homeland security and border protection". Nog eens 20 minuten later stonden we weer buiten, 3 formulieren rijker en vijf stempels. De "cruising permit" is nieuw dit jaar in Amerika en kost U$ 19,- en is een jaar geldig. Nu moeten we onze aankomst in iedere volgende ankerbaai telefonisch melden en dan is het in orde. Eddie (telefoon: 787-299.7935) bracht ons nog langs T-mobile voor een telefoonkaart en de supermarkt voor nieuwe eieren, witte kool, uien en ander vers eten. |
|
|
We zijn weer wat oostelijker gekomen en liggen nu nabij het plaatsje Guanica in de luwte van Punta Jacinto. Net als bij Boqueron is het hier een vakantie omgeving. Grote parkeerplaatsen bij strandvertier, een hotel en een veerpontje naar een eilandje aan de buitenrand van het rif, geen dorpje of winkels. Gelukkig is het laag seizoen, dus er is weinig volk. Prima voor ons om te relaxen en het hotel heeft al 3 jaar zijn internet code niet veranderd dus daar liften we op mee. Er staan dus ook weer nieuwe foto's op Picasa, van Bonaire en een nieuw album voor onze tocht in de Noord Oost Cariebe. 's-Avonds kijken we naar "de ellende van de wereld" in Nieuwsuur en de eerste twee afleveringen van Flikken Rotterdam worden gedownload. Bij Boqueron maakten we nog een wandeling door de mangrove en bekeken de vele wenkkrabbetjes. De grote schaar is puur om soortgenoten te intimideren, een echte macho krab dus. Ze eten de micorscopisch kleine algjes die tijdens laagwater in de modder te vinden zijn. Langs de hele kust zijn hier mangrove bossen, voor de kust is er een ondiep rif dat de zwaarste golfslag tegen houdt. Wij ankeren achter het rif en de luwte van een schiereiland. De wind staat hier altijd uit oost met variaties tussen NO en ZO. Tijdens onze wandeling bij Punta Jacinto zagen we de oranje Troepiaal, de vogels op Curacao en Bonaire waren opvallend geler van kleur. We gaan nog op zoek naar de geelschouder Troepiaal die alleen op Puerto Rico voorkomt, maar met slechts 1250 exemplaren zal dat een toevalstreffer zijn. |
|
Een vroeg ochtendje motoren heeft ons in Ponce gebracht. Ondanks dat het een nationale feestdag is (Dr.M.L.King Jr. day) in de verenigde staten en dus ook in Puerto Rico is het overal stil. De ankerplaats bij de jachthaven is een eind van de stad, een poging om de stad te bereiken strand na 30 minuten asfalt lopen in een haven/industrie omgeving. We maken de boot weer vaarklaar zodat we morgen vroeg verder kunnen. Tijdens de invaart van Ponce hadden we twee grote dolfijnen voor de boeg, ze zwommen de laatste mijlen met ons mee naar de haven ingang. In de haven pikten we een verlaten mooring op, ons anker ligt wel klaar als we mogelijk weggestuurd worden. Daarna was het bellen met "Customs and border Protection" om onze verplaatsing door te geven. Je zou denken dat het geven van je cruising vergunningsnummer afdoende is, maar nee hoor iedere keer weer een beetje verbaasde stem aan de telefoon die je naam wil weten, waar je vandaan komt, waar je bent, waar je naar toe gaat, wie er nog meer aan boord zijn en oh ja het cruisingvergunning nummer graag. Ach het is een gratis nummer en na 5 minuten zijn de formaliteiten weer voorbij. |
|
|
Vanuit Salinas maken we met een huurauto een trip over het eiland. We bezoeken de "Rio Camuy Grot" en vangen een glimp op van 's-werelds grootste radio telescoop in Arecibo. Maar vooral de autorit was een spannend avontuur. De rivier de Rio Camuy, die het grotsysteem heeft uitgesleten, is een van de drie grootste ondergrondse rivieren op aarde. De onderaardse zaal is zeker de grootste die wij ooit gezien hebben en er zijn nog meer zalen die niet voor publiek toegankelijk zijn. De wandeling door de grot volgt de oude bedding van de rivier en eindigt bij een gigantisch "verdwijn gat" van 122 meter diep en 198 meter in diameter. Op de bodem kunnen we de rivier nog zien stromen. Na de grot rijden we naar de radio telescoop, we hadden al gehoord dat ze aan het verbouwen waren en dat een bezoek waarschijnlijk niet mogelijk is. Inderdaad de verbouwingen duren nog tot in maart wordt ons aan de poort gemeld. Omdat de radiotelescoop, zoiets als in Westerbork, een geheel dal (300 meter in diameter) beslaat is het ook niet mogelijk er op een afstand zicht op te krijgen. De omringende bergen maken immers deel uit van de telescoop. We programeren onze routeplanner naar een ander uitzichtpunt, Dona Juana. We gebruiken de programmas OsmAnd en Maps.me, beide zijn gratis navigatie programma's met prima kaartmateriaal dat offline kan worden opgeslagen. Maar als we over de PR-608 steeds kronkeliger door de bergen rijden wordt de weg smaller en duidelijk minder bereden. Uiteindelijk stranden we als de struiken links en rechts de auto raken en het asfalt op is. Een onverharde weg moet ons nog een paar kilometer verder brengen voordat we op de PR-149 komen. Daar beginnen we maar niet aan met onze keurig glimmende SUV, we rijden de hele weg weer terug. We komen nog voor het donker retour bij de haven en gebruiken de huurauto ook om boodschappen te doen en brandstof in te slaan. De boodschappen halen we in een grote supermarkt, met een grote parkeerplaats, voor grote auto's, voor grote/dikke mensen, met vele snack tenten. Het is nog lastig om voor ons kleine huishouden boodschappen te doen. Vlees is voorverpakt in minimaal 2-3 kilo, flessen drinkwater zijn 1 gallon (3,7 liter), frisdrank is er vanaf 2-3 liter, puddingbroodjes zijn pudding taartjes en gaan per twee voordeliger, alles veel en groot. Gelukkig heeft de slager ook losse verkoop. Doet u er maar 4, nee geen 4 pound (lbs) maar 4 stukjes. |
|
Een paar dagen geleden stond de wind in de zuidelijke hoek en die hebben we gebruikt om meer oost te komen. Met een nacht doorvaren, toch nog een paar slagen maken en motorsteun er bij zijn we aangekomen in de US Virgin Islands op Saint Thomas. De tocht was gelijk een duurproef voor de motor, 30 uur draaien en hij bleef prima op temperatuur. We liggen voor anker in de baai van Charlotte Amalie, de grootste stad op het eiland. Op het eiland wonen 50-duizend mensen, er zijn 365 juweliers en dagelijks passeren er cruiseboten, eergisteren lagen er 6 van die grote jongens. Ook de Blues (Martin en Bertie) is hier en samen verkennen we het eiland. We verkiezen het lokale openbaar vervoer boven een tour met gids, we rijden in eenzelfde soort open busje en volgen dezelfde route en een beetje van het bespaarde geld ($21,- per persoon) geven we uit op een terrasje. In het oude centrum van Charlotte Amalie zijn alle voormalige pakhuizen en winkeltjes omgebouwd tot luxe airgeconditioneerde juweliers met merken en logo's die wij alleen kennen vanuit de luxe bladen in de wachtkamer van de tandarts. De sierraden zijn belastingvrij en vele Amerikanen plannen hun cruise om juist ook hier te kunnen shoppen. Het eiland was ooit een kolonie van Denemarken maar die hebben het in 1917 verkocht aan de Amerikanen. In de plaats en de straatnamen is van de Deense tijd nog wel wat terug te vinden evenals in een aantal oude monumentale gebouwen. Helaas wordt de binnen stad overheerst door de juweliers en is het buiten het centrum weer de vertrouwde rommelige Caribische bende. Het openbaar vervoer zijn gezellige open busjes die ze safari's noemen, waar je voor $1,- al een flinke stadsrit mee kan maken, wij gebruiken dit vervoer voor boodschappen bij supermarkt "Pueblo". In de baai waar we liggen is het een komen en gaan van zeilboten, cruise schepen, veerponten en watervliegtuigen. Op de zeekaarten die we gebruiken staan de "landingsbanen" van de watervliegtuigen niet aangegeven. Ze hebben maar een klein stukje nodig en manoeuvreren gewoon tussen de geankerde en aan- en afvarende boten door. |
|
Op 3 februari vertrokken we uit St. Thomas, de wind zou 48 uur uit noordelijke richting blazen en dat was een zeldzame kans om makkelijker naar St. Maarten te komen. De tocht van 105Nm duurde voor ons 26 uur, we konden gelukkig de hele tocht op of zelfs iets noordelijker dan de geplande vaarlijn blijven. Bij aankomst in St. Maarten ging aan de Franse kant net de brug open dus konden we in één keer door naar de "Lagoon". Sinds 4 februari zijn we dus "Lagoonies", we liggen nabij het eilandje "Grand Ilet" en afhankelijk van de wind in Nederland of in Frankrijk, ons anker ligt op de grens. De
True Blue en de Lizzy liggen hier ook. Rudi van de Lizzy geeft ons met zijn snelle dinghy een introductie in alle watersportwinkels, supermarkten en landingsplaatsen. Met Ton en Dominique gaan we naar het happy hour van Lagoonies en aansluitend de traditionele chinees. Een warm onthaal voor ons hier in Caribisch Nederland. Al zeilend langs de kust van Puerto Rico hadden Rene en Cherryl van de Gipsy Blue foto's van ons genomen. Rene werkt bij Island Waterworld aan de Nederlandse kant, dus daar gingen we langs om een praatje te maken en de foto's op te halen. Alles in St. Maarten is dubbel, er is een Franse manier of een Nederlandse manier. Wij kozen bijvoorbeeld voor de Franse ingang van de Lagoon en klaarden in aan de Franse kant. Dat scheelde ons bruggeld, inklaringskosten en ankergelden. Toch liggen we in dezelfde lagoon als boten die via de Nederlandse brug de Lagoon binnen kwamen. Inklaren en uitklaren gaat heel eenvoudig op een Frans eiland. In een watersport winkel staat een computer en je typt je gegevens in, de bediening bekijkt je paspoortnummer en zet er een stempel op. Een donatie voor een goed doel wordt op prijs gesteld of een aanschaf in de winkel en klaar ben je. |
|
|
Ons leventje als "Lagoonies" heeft zijn beperkingen. Nadat we vorige week in de nacht van anker sloegen liggen we nu in de luwte van "Grand Ilet", het opnieuw ankeren had 5 pogingen nodig voor we eindelijk weer vast lagen. We liggen voor een klein strandje waar regelmatig andere zeilers een BBQ houden of hun hond uitlaten op het eiland. Het bounty gevoel wordt compleet gemaakt door een kokosboom en het wrak van een houten boot. Vanaf deze plek varen we er ruim 20 minuten over om naar de kant te komen en bij wat golfslag tegen de wind in is dat garantie voor een natpak. Ernie vangt het meeste opspattende water op met een poncho en Erik zoekt bescherming achter haar rug. Bezoekjes aan de oever stellen we daarom ook liever uit. Ons nieuwe kookboek met Antiliaanse recepten ligt in Nederland op ons te wachten. We redden ons met de cursus "Exotisch koken - met kruiden" van Teleac uit 1993. Een verrassend recept was de "Kronto bana" een eenpans recept met kookbanaan, kokosmelk, tomaat, ui, knoflook, madam-jeannet pepertje en hamlappen. Eigenlijk dus nauwelijks kruiden maar het eindresultaat is een smakelijke romige stoofpot die prima bij rijst gegeten kan worden en een dag later nog lekkerder is. St. Maarten is een erg klein eiland, 8x7 Nm en dan ook nog eens verdeeld tussen Frankrijk en Nederland. Maar we vangen hier de meeste AIS signalen op sinds ons vertrek, vanmorgen hadden we 157 verschillende boten. De meeste daarvan liggen voor anker of gewoon in de marina. Aan de kakafonie van signalen, meerdere signalen per seconde, doen ook de superjachten in de haven van harte mee. De meeste van deze boten zijn 45 meter of groter. Rondom de vele jachthavens is een hele industrie van toeleveringsbedrijven en vaak alles weer met een Franse en een Hollandse variant van dezelfde winkelketen. De eigenaren van die superjachten klussen natuurlijk niet zelf aan de boot, dat laten ze doen. De service van "Mega Yacht Services" gaat zelfs zo ver dat er een bloemetje staat voor mevrouw, een kok kan worden ingehuurd of als je het geschommel zat bent een villa op het land kan huren. |
|
In het ondiepe water van de Lagoon op St. Maarten is de bodem bedekt met vele "Onderste boven kwallen" of "Mangrove kwallen". De latijnse naam is Cassiopeia xamachana. De schijf van de kwal ligt op de bodem en de tentakels steken omhoog. In de tentakels zitten cellen die aan fotosythese (voedsel maken met behulp van zonlicht) kunnen doen en daarom is het wel handig voor ze als ze naar het licht gericht zijn. De latijnse naam van de kwal verwijst trouwens naar een mooie mythe over Cassiopeia. Het verhaal vermeldt dat de ijdelheid van Cassiopeia de zeenimfen ontstemde en die vroegen hun vader Poseidon ervoor te zorgen dat haar gesternte ver aan de noordelijke hemel kwam te staan. Daarom is het sterrenbeeld Cassiopeia meer dan de helft van het jaar ondersteboven te zien. Een andere opvallende verschijning zijn de "Scheerborstel algen". Het zijn groenwieren die er uitzien als scheerborstels of miniatuur opgeschoren coniferen. Voor wie zelf de namen wil opzoeken van iets dat je onderwater gezien hebt is er een mooie site Marine species -identification portal. Blijf je in de buurt van Nederland dan is de site van Stiching Anemoon een goed alternatief. Gisteren zijn we met de bus naar Phillipsburg geweest. Dat is een ritje van een halfuur en kost US$2,00 of €2,00 of NAF3,60. Net zo makkelijk als je hier de grens tussen het Koningrijk der Nederlanden oversteekt naar de Franse Republiek kan je hier in drie verschillende valuta betalen. De Franse kant heeft officieel Euro's maar accepteert ook Amerikaanse dollars, de Nederlandse kant heeft officieel de Antiliaanse Florijn maar is blijer met Amerikaanse dollars. Van omwisselkoersen houden ze hier niet, de Dollar en de Euro zijn hier gelijk in waarde voor de winkeliers. Tot voor kort was het dus winstgevend om dollars uit de pin automaat te trekken aan de Hollandse kant en ze in het Franse deel te besteden, helaas zijn nu ook internationaal de Dollar en de Euro steeds dichterbij elkaar gekomen. Phillipsburg heeft een bruisende boulevard met vele strandtentjes voor eten en drinken. Het publiek is overwegend Amerikaans en komt dagelijks per cruisebootladingen tegelijk aan wal voor circa 12 uur vertier. Gisteren lagen er vier cruiseschepen, ieder al snel goed voor 1500 toeristen. Het gebied waar wij liggen met de Gabber is meer het domein van de zeilers en luxe motorboten. Van de cruiseboot passagiers zien wij alleen de avonturiers die een uitstapje maken. Maar het blijft aandoenlijk om een Amerikaan een bestelling te zien doen in een franse boulangerie vol met lekkernijen. Van alles wordt aangewezen met de vraag wat het is, geduldig wordt het uitgelegd en uiteindelijk wordt dan toch gekozen voor een herkenbaar worstenbroodje. |
|
|
Om de bijboot minder tuitelig te maken en de optie te hebben voor een zwaardere buitenboord motor hebben we een "tube" gekocht rondom onze Walker Bay 8ft dinghy. We kunnen nu eenvoudiger instappen, makelijker zwaardere bagage vervoeren en we gaan mogelijk van 2,5Hp naar 5Hp buitenboord motor. Ernie is al druk met de naaimachine bezig om een canvas beschermhoes te maken. Zonlicht maar ook schuren langs kades verkorten de levensduur van opblaasbare bijboten. Een jaarlijks klusje is ook weer gebeurd. Het leegpompen van de onderste inhoud van de dieseltank. Slechts in de eerste vijf liters die omhoog kwamen zat viezigheid, daarna werd de brandstof al snel helderder, na 15 liter konden we stoppen met pompen. Het meeste van de vuile diesel hebben we kunnen filteren en ging weer retour tank. Tijdens wandelingen zien we regelmatig "Stervruchten", ook wel Carambola of vijfvingers genoemd, in de bomen hangen. Een vrouwtje met een klein groente en fruitstalletje had ze te koop liggen en gaf graag tekst en uitleg over hoe je ze kan eten. Vrij simpel, afspoelen en opeten, of met de blender fijn maken en opdrinken. De meest rijpe hebben we verwerkt tot een heerlijk zoet frisdrankje met de smaak van sinaasappel-abrikoos. De andere hebben we als fruitig tussendoortje gegeten. |
|
Na een paar dagen klussen met de naaimachine heeft Ernie de hoes voor onze opblaas tube van de bijboot klaar. Het resultaat mag er zijn ! Op de punt hebben we nog een V-vormig fender geknoopt die we van de Lizzy kregen. Op deze manier kan onze dinghy tegen een stootje zonder dat we angst hoeven te hebben op beschadigingen. Voor het eerst sinds jaren hebben we hier op St. Maarten weer brandstofprijzen van onder de Euro per liter. Gelukkig maar want met een bezoekje aan de kant verstoken we al snel een halve liter benzine. Het weer op St. Maarten is wat van slag, al twee dagen is het druilig regenachtig weer en er komt nog meer slecht weer aan. Jammer voor de wedstrijdzeilers van de Heineken regatta die vandaag van start is gegaan. Ook jammer voor onze schilderklus, de bakskist deksel is kaal geschuurd en voorzien van een harde laag epoxy verstevigd met een glasmatje. Epoxy is met een uurtje droog, maar grondverf en aflak duurt langer, en zoveel tijd zit er niet tussen de regenbuitjes. Ook het doen van de was is uitgesteld, drogen aan de waslijn is geen optie. Dan toch maar vandaag een wasserette met droogtrommel opzoeken. Via de SSB onderhouden we iedere ochtend contact andere nederlandse schepen. De Blues is onderweg naar de Bahama's, Omweg naar de San Blas eilanden en de Rafiki ligt nu nog in de Cayman eilanden en gaat richting Guatemala. |
|
|
Na 68 uur op zee hebben we het anker om 05:00 uur laten vallen in de beschutting van Fort de France op Martinique. De eerste dag gaf windstilte met dag twee overdag een lekkere zeildag maar daarna waren vooral de laatste 36 uur erg inspannend. De voorspelde wind van 6Bft werd 7 a 8Bft, de golven beukten tegen de Gabber. Behalve flinke vermoeidheid bij ons zelf geen schade opgelopen, na twee keer een enorme dreun zijn we weer erg blij met een stalen romp, (kast)deuren en lades werken tenminste nog als vanouds De hollandse eilanden, Saba en St. Eustasius, in de noord Carieb hebben we als silhouetten aan de horizon laten liggen. Volgend jaar zijn we hier weer en dan nemen we uitgebreid de tijd om ze te bezoeken. St. Eustasius zag er nog al anders uit als wat we verwachtte, geen idyllisch eiland maar een opslaggebied voor gas met een groot ankergbied voor gastankers. We kwamen er in de nacht langs en dan zit je toch van uit de verte door de verrekijker te turen wat daar nou allemaal aan de hand is. Nadat we net de laatste, van de 17 tankers, voorbij waren wilde Erik de wierpot controleren want dat waren we bij vertrek vergeten. Een zinvolle actie want er kwam veel zeegras uit. Wat een klus van 2 minuten werk zou zijn werd een uur durende drijfpartij, gelukkig stond er geen zeestroming en kwam er niet net weer een tanker aanvaren want de motor konden we niet meer gestart krijgen met de startsleutel, de startmotor sloeg niet aan. We moesten aan de opmerking van Rudy van de Lizzy denken die zijn startmotor met een schroevendraaier kon starten door sluiting te maken tussen de twee contacten op de achterzijde van de startmotor. Bij onze startmotor is dat echter geen haalbare zaak, je moet helemaal over de (hete) motor heen leunen wil je die plek kunnen bereiken. Erik deed wat controle metingen en ontdekte dat de contactsleutel geen plusspanning meer naar het schakelrelais op de startmotor voerde. Dit probleem kon eenvoudig opgelost worden door een nieuw snoertje aan te leggen vanaf het startmotorrelais naar een makkelijk bereikbare plek. En vervolgens konden we de startmotor starten door een ander snoertje vanuit een stopcontact tegen het nieuw gemonteerde snoertje aan te houden om de benodigde plusspanning te leveren. Het starten van onze motor lijkt nu op een filmfragment waarbij dieven een auto stelen door met wat snoertjes onder het stuur te rommelen. We zijn op zoek naar een plek om de Gabber achter te laten tijdens het orkaan seizoen, half juni tot half oktober. In St. Maarten graven ze de schepen zelfs met hun kiel in om beter beschermd te zijn voor een orkaan. Maar ook de rond vliegende rommel, en daar is er genoeg van op St. Maarten, kan schade maken aan de boot. Dus wij willen de Gabber ten zuiden van het orkaan gebied achter laten. De eilanden Carriacou en Grenada liggen net op het randje en Trinidad net ten zuiden. Maar het achter laten van een boot is ook een kosten plaatje met als optelsom de kosten voor: kraanwerk, plaatsing en gebruik van steunpalen, dagtarief, levensonderhoud en vliegen naar Nederland. Trinidad komt er dan als beste uit. In Grenada gaan we nog eens praten met de havens en kijken naar vliegverbindingen. De komende dagen zitten we het slechte weer uit in Fort de France op Martinique. Twee jaar geleden (zie april 2014) waren we hier ook al en we bezoeken de vertrouwde winkels en plekken waar we eerder waren. De bibliotheek, Bibliotheque Schoelcher, was toen gesloten. Deze keer kunnen we een kijkje binnen nemen en gelijk internetten. We halen de post binnen, bekijken Facebook en downloaden Flikken Rotterdam. De bibliotheek is ooit gebouwd voor de wereld tentoonstelling in Parijs van 1889, toen die voorbij was is het bouwwerk gesloopt en verscheept naar Martinique. Het bouwwerk is van de Parijse architect Pierrre-Henri Picq en dient nu als eerbetoon aan Victor Schoelcher, een voorvechter van de afschaffing van de slavernij. Vreemd genoeg was op dezelfde werldtentoonstelling de "Village negre" een van de grootste attracties, daar werden 400 inheemse mensen tentoongesteld. En heeft Schoelcher in ballingschap in Engeland moeten leven omdat zijn politieke ideeen in Frankrijk niet goed vielen, later weigerde hij om gebruik te maken van een Franse amnestie regeling. |
|
Onderweg in de verschillende landen zoekt Erik vaak naar "meetpunten". Een hobby die hij heeft overgehouden van zijn werk als landmeethulp. Als zeilers denken we altijd met zeekaarten te varen, maar eigenlijk zijn het natuurlijk allemaal landkaarten. Wie heeft er tenslotte ooit van een zeemeter gehoord, landmeter is het beroep. De grenzen van de zee worden in kaart gebracht daar waar het land in zeewater over gaat. Diepte metingen blijven meestal maar beperkt tot gebieden rondom havens of ten behoeve van het leggen van kabels of olie/gas boringen. Het schijnt zelfs zo te zijn dat het oppervlak van de maan beter in kaart is gebracht dan de oceaan bodem ! Op de foto hiernaast een officieel hoogte merk van het franse Institute Geographique National. De hoogte is nauwkeurig vastgesteld en kan gebruikt worden door landmeters als referentie voor eigen hoogte metingen. Bijvoorbeeld als er een weg of huis gebouwd gaat worden. De eerste foto in het rijtje hieronder is een officieel meetpunt voor de positie bepaling. Er wordt nog het nodige geklust op Martinique dus ook tijdelijke meetpunten van landmeters aan het werk waren snel gevonden. De boulevard wordt geheel vernieuwd. De wegen, stoepen en middenberm zijn verplaatst en worden opnieuw geasfalteerd en betegeld. Om alles op de juiste plek en hoogte te krijgen worden tijdelijke meetpunten met spijkers in de grond geslagen. De middelste foto is een tijdelijk meetpunt voor de positie bepaling en de meest rechter is gebruikt om de hoogte te bepalen. Inmiddels zijn we aangekomen in Prickley bay op Grenada, in maart 2014 waren we hier ook en ons anker ligt nagenoeg op dezelfde plek. Rond koffie tijd komt er een bekende dinghy langs varen, het is de bemanning van de Regina. Twee jaar geleden gaven we in deze baai onze zender aan hun mee voor reparatie in Nederland. We hadden het onderweg hier naar toe nog over ze. We kletsen gezellig bij en gaan donderdag met zijn allen naar de kookles in "True Blue Marina". Inklaren gaat hier ook gemakkelijk. Onze boot gegevens kan Erik eenvoudig onder begeleiding van de douane meneer uit de database van SailClear halen. "Login", "Klik op forget password", "Vul in", "Open new window", "Check your email", "Return to previous window", "Click this, click that, press return" het leek bijna computer les. We betalen de cruising permit en voor EC 75,- (circa € 25,-) zijn we weer legaal in het land met stempels in het paspoort. Na het inklaren blijven we internetten bij Prickley marina en maken er een luie middag van. |
|
|
Tijdens de kookles van Esther en Omega leren we hoe we curry's moeten maken. Van tevoren hadden ze al kipcurry gemaakt en tijdens de les bereiden de dames een heerlijke groente curry. Punt van aandacht is dat je de curry poeder een 5 a 10 minuten laat mee fruiten met de uitjes en daarna pas de groenten er bij doet. Na afloop van de kookles is het altijd smullen met het opeten van de resultaten. We krijgen de kipcurry met roti te eten en wat groente curry ernaast. Vrijdags gaan we samen met de Regina in de middag naar Gouyave. We stappen iets voor het dorp uit om op het erf van "Dougladstone Estate" kalabassen te plukken. Ernie herinnert zich daar, van ons bezoek twee jaar geleden, een boom met mooie grote kalabassen. We hebben geluk de boom staat er nog en er hangen prachtig grote kalabassen aan. We plukken er drie om er vogelhuisjes van te maken. Ook zien we nog bloeiende cacao. In Gouyave is het iedere vrijdag "Fish Friday", lokale uitbaters staan dan in de straten met allerlei etenswaar van vis, krab of kreeft. Het is een regenachtige dag en dat is te merken in de lage opkomst van bezoekers. We kopen bij verschillende standjes allerlei lekkers en hebben zo ons avondmaal. Een toetje van vers handgemaakt ijs lopen we mis, het is nog niet klaar. Een meisje staat aan een oude ijsmaakemmer te draaien maar het duurt nog even voor het ijs bevroren is. Het is een houten emmer met binnenin een metalen pot die kan worden rondgedraaid en een soort van mixer. De ingredienten voor het ijs doe je in de metalen pot, er rondom heen doe je ijsblokjes en strooi je nog wat zout. Daarna net zo lang draaien tot de inhoud van de metalen pot ook bevroren is. Zaterdag ochtend zijn we druk met het leegscheppen van de kalabassen via de nauwe opening die we met de gatenboor gemaakt hebben. We proberen nog of de vogels bij ons aan boord het wat vinden, maar geen van onze gevederde vrienden heeft nestel drang. De kalabassen gaan mee naar Nederland voor op ons tuinhuis. |
|
Een boot hier in de ankerbaai heeft sinds kort een Alinco DX-70 zender aan boord. Het is een zender gekocht van een brave zendamateur. Ontvangen van signalen is mogelijk op alle frequenties maar uitzenden slechts op de amateurbanden. De meeste radionetjes van zeilers zitten echter op de maritieme banden. Op internet was snel een "mod" gevonden, een eenvoudige modificatie om de zender geschikt te maken voor gebruik op alle frequenties. Voor veel zenders zijn die aanpassingen te vinden op internet. Soms is de aanpassing zo eenvoudig als het opstarten van de zender terwijl je specifieke knopjes ingeduwd houdt, een andere keer moet je wat kleine electronica verwijderen of draden door knippen. Met de soldeerbout en een vergrootglas was de klus snel geklaard, zoek zelf de verschillen tussen de foto's hieronder (links voor en rechts na de aanpassing). Het zoeken naar een geschikte plaats om de Gabber achter te laten gaat moeizaam. Havens en werven genoeg maar de prijzen zijn in vergelijking met Nederlandse seizoensligplaatsen behoorlijk ranzig. Een aangename uitzondering was de werf van Lelle in Bonaire, maar daar kregen we van te horen dat de landeigenaar de huurprijs dramatisch had verhoogd waardoor Lelle zich genoodzaakt ziet om per 30 juni 2016 te stoppen met zijn werf. Hopelijk vindt Lelle nog een alternatief voor zijn bedrijfsvoering. De prijzen van stakosten op een werf zijn erg ondoorzichtig opgesteld. In het slechstse geval moet je betalen voor: in en uit het water halen + met hoge druk schoonspuiten + per dag per lengte + het plaatsen van steunders + per dag per steunder + extra voor de dagen dat je aan boord bent + huur van een trap + huur van stijger + extra als je zelf aan je boot wilt werken . Ja, ja, je gaat zelf schuren en schilderen en betaalt dan aan de werf al snel 3 euro per voet voor "straf". Soms krijg je leuke kortingen als je vooraf betaalt of langer dan 6 maanden blijft. We rekenen rustig door. |
|
Zoek de verschillen
|
Twaalf jaar geleden gingen we aan boord van de Gabber wonen. Nicht Loes stuurde ons een mooie "verboting" kaart, we verhuisden niet, maar gingen van onze woonark naar de zeilboot. Het was een stap naar ons zeilend leven dat inmiddels zijn eerste lustrum al gehad heeft. We genieten dagelijks van ons vrije bestaan achter anker, de eilanden die we bezoeken, de duiken en snorkeltochten die we maken in tropisch helder warm water. En we blijven vol met plannen voor de toekomst. We willen graag ons plezier in deze manier van leven, de opgedane kennis en ervaring delen met anderen, het liefst aan boord van een boot. Maar ook deze keer zijn onze wensen groter dan de boot. We gaan op zoek naar een boot met extra hutten. Zodat als we charteren de gasten ook hun eigen privacy aan boord kunnen hebben. Begin mei gaat de Gabber op transport van St. Thomas (US Virgin Islands) naar Southampton (UK). Vervolgens varen we hem verder naar Nederland. In Nederland komt de Gabber te koop en kijken wij rond naar een robuuste zeewaardige boot met 4 hutten en 2 natte cellen. Voor sommige van de trouwe lezers zal ons toekomstige afscheid van de Gabber, een Breewijd 31, als een soort verraad klinken. Tijdens lezingen en ontmoetingen werden we meerdere keren aangesproken dat we een "voorbeeld" of zelfs "helden" waren met onze manier van leven. Anderen zien er misschien een kans in om een goed onderhouden en stevige zeezeiler over te nemen. En zo invulling te geven aan de wens om verdere reizen te maken. Wij gaan ook een volgende stap zetten in ons avontuurlijke leven en blijven dit met jullie delen. Niet alleen virtueel via het web, maar met onze plannen dus ook bij ons aan boord naar verre bestemmingen ! |
|
We waren helemaal klaar voor vertrek naar het noorden, zelfs uitgechecked bij de douane en immigratie. Maar woensdag's nam de wind niet af, het ging alleen maar harder waaien en dat is nu al de hele week zo. Voor het ruime water is er een "small craft warning" (kleine bootjes waarschuwing) omdat er golven staan van 2 tot 2,5 meter. Dat is dus 4 tot 5 meter vanuit het golfdal tot de piek, daar hadden we geen zin in. We genieten van de energie opbrengst van de windgenerator en hebben ons de afgelopen dagen vermaakt met TV series kijken, terwijl we zwierend achter ons anker liggen. De douane en immigratie zijn hier gelukkig begrijpend en meewerkend. Onze paspoorten werden "ingeswiped" zodat we weer legaal in het land waren, toch wel gemakkelijk zo'n electronisch paspoort. Gisteren zijn we met openbaar vervoer naar de 7-Sisters waterval geweest. Een niet al te lange wandeling door het bos over een goed beloopbaar pad. Het zwemmen en springen van de waterval lieten over aan de jeugd. Een flinke sprong van circa 10-12 meter hoogte in het meertje onder de waterval. Voor de terugweg konden we meerijden met een groep canadezen. Een van de jongens zat hier op het eiland bij de school voor TV opleidingen en hij had zijn vrienden over van thuis. Gezamenlijk verkenden ze nu Grenada. De weersverwachtingen zijn voor vanaf zondagavond weer beter, dus opnieuw gaan we ons klaarmaken voor vertrek. Boodschappen doen en een paar maaltijden van te voren koken zodat we op zee alleen maar hoeven op te warmen. |
|
We zijn ruim 50 uur onderweg en er is nog 187 Nm te gaan. Op dit moment hebben we de zuidpunt van het eiland Dominica dwars van ons op zo'n 40 Nm afstand. De wind is circa 10 knopen en de Gabber heeft alle zeilen bij staan om nog wat snelheid te maken. Met 3,5 - 4 knoop gaan we op ons doel af. De verwachting is dat de wind nog minder wordt en dan zullen we de nodige mijlen moeten motoren. Onze aankomsttijd in St. Maarten is dus nog onbekend. Iedere ochtend omstreeks 09:00 uur komt er een vliegtuig laag over de Gabber heen. Helaas net als we beiden even binnen zijn. Morgen gaan we op de uitkijk staan om te zien wie het zijn. Ernie had de nodige maaltijden voor vertrek al klaar gemaakt waardoor de warme lunch snel klaar is aan boord en zonder al te veel afwas. De rest van de dagen schommelen we de tijd door en proberen rust te pakken als het kan. Hiernaast nog een foto van een rijpe nootmuskaatvrucht. Van de vlezige schil wordt jam gemaakt. Het rode binnen in is de foelie die de nootmuskaat pit omhult. Na drogen kleurt de foelie geel, zoals we hem kennen als keuken ingredienten. |
|
|
We hebben 834 Nm bijgetikt op het log en zijn weer terug in St. Maarten. We zijn 3 kalabassen rijker en hebben een aantal belangrijke beslissingen genomen. Voordat de boot op transport gaat willen we nog wat wandelen op St.John, daarna door naar St. Thomas om de boot in de laatste week van april klaar te maken voor hij aan boord kan als deklast op de Saimaagracht naar Southampton in zuid Engeland. Het zijn voorlopig onze laatste weken in de Carieb. Donderdag namiddag kwamen we na een voorspoedige zeiltocht aan in Marigot bay bij St. Maarten. Daar zijn we een nachtje blijven liggen en gingen met de eerste brug opening om 09:00 uur de Lagoon in. 's-Avonds kletsen we bij met Ton en Dominique van de True Blue en ontmoeten Rob van de Stamper. Traditioneel happy hour bij Lagoonies gevolgd door een maaltijd bij de Chinees. Zaterdagmorgen hebben we met Dominique (van de True Blue) en Nico (van de Domino) boodschappen gedaan, alles paste makkelijk in de 20ft bijboot van de True Blue. Wel even schrikken als zo'n afmeting langszij van de Gabber (31ft) komt. Later in de week ontmoeten we ook nog Fred en Marian van de Kostat. Ook bij hun zijn de plannen plots drastisch veranderd. Ze kwamen op St. Maarten om een tandartsenpraktijk te helpen opstarten, maar behalve vier kale muren blijkt er nog niets in orde. Altijd goed om een plan B te hebben, ze gaan weer naar hun boot die in Curacao op de kant staat. Bij de True Blue installeert Erik een pactormodem zodat Ton en Dominique via de SSB kunnen emailen en weerberichten ontvangen. Helaas blijkt de antenne tuner niet helemaal pluis, gelukkig heeft Ton nog een tweede. Alleen het uit- en inbouwen is een klus. |
|
Het weer is behoorlijk van slag hier op St. Maarten. Al een paar dagen is er geen wind en de weinige wind die er is komt uit alle richtingen. En sinds gisteren is er een flink pak bewolking, dat is niet goed voor onze energie balans. De zonnepanelen geven weinig stroom en de windmolen helemaal niets, dus in de vroege ochtend staan de accu's op amper 12 Volt. Gelukkig brengt de generator van de
True Blue uitkomst, een paar uurtjes draaien en de accu's komen weer vol, zelfs de koude accu van de koelkast slaat het overschot aan energie op. Zo'n generator is een stuk prettiger dan de motor bij laten staan. Hij maakt minder lawaai en vooral ook minder warmte wat weer prettig is voor de koelkast. De dingen gaan in de Cariebe doorgaands op zijn "elf en dertigste" maar de firma Sevenstar weet van doorpakken. Kregen we eerst bericht dat we met de Saimaagracht waarschijnlijk 6 mei zouden vertrekken. Nu gaan we met de Spuigracht, eerst op 28 april en sinds vanmorgen al op 27 april. Helaas is nog altijd onbekend of we zelf ook mee kunnen, we blijven hopen op een zeereis aan boord van de Spuigracht. Vanaf donderdag is er wind en dan zetten we snel koers naar St. Thomas. Een nachtje doorvaren met de wind bakstag en we zijn er. Het blijft voor ons wel een onwerkelijke gewaarwording dat dat na ruim 4 jaar tropen zon voorlopig onze laatste cariebische zeiltocht wordt. |
|
|
Voor het broodnodige onderhoud van de motor hadden we onderdelen besteld bij de dealer, die ze per post naar Dirk zou sturen zodat hij ze mee kon nemen naar St. Maarten. Maar de post is tegenwoordig niet meer wat het geweest is, na 3 dagen zat er nog niets in de brievenbus. Dus tijd voor plan B en de hulp troepen. Mark, de broer van Ernie, ging naar de dealer om de onderdelen op te halen, op de dag van Dirk zijn vertrek kon Mark de onderdelen afleveren. Dankzij snel en kundig sleutel werk van Ton zijn ze op de dag van aankomst in St. Maarten keurig ingebouwd. Dirk is trouwens met een rondje Atlantic bezig, maar dan andersom. Hij vertrekt vanuit de Carieb naar Europa en komt volgend jaar weer retour. Wie wil meezeilen op een etappe kan contact met hem opnemen, zie Zeilen met Dirk. En zo zit iedereen hier vol met plannen voor de toekomst. Nico van de Domino wil na 10 jaar Carieb volgend jaar retour naar Europa en dan opzoek naar een motorboot om het Europese binnenwater te verkennen. Wij gaan een tuinhuis bouwen en opzoek naar een grotere boot om terug te keren naar de Carieb. En Joop van de Razzle Dazzle wil zijn ruim bemeten catamaran van +60ft verkopen. Inmiddels hebben we een nachtje doorgezeild en zijn weer in St. Thomas. De laatste caribische mijlen werden bijgeschreven op het log. Het waren er 116 in 24 uur, een mooie gemiddelde snelheid van 4,8kn en dat alleen op het fok met een achterlijk windje ! De komende dagen gaan we de Gabber klaar maken voor transport naar Southampton. De zeilen worden afgeslagen en alles wat aan dek kan wapperen wordt verwijderd. Van de "inklarings agent" hebben we te horen gekregen dat al het papierwerk in orde is. Helaas is er voor ons zelf geen plek aan boord van de Spuigracht en vliegen we dus naar Nederland. Na wat zoeken op internet bleek de goedkoopste optie een vlucht vanaf St. Thomas via Fort Lauderdale en Stockholm naar Schiphol te zijn. Dat wordt een lange reis. |
|
Het is carnavals week op St. Thomas en de Gabber ligt op anker recht voor het centrale podium. Een prima plek om mee te genieten van alle optredens zullen we maar zeggen. In de carnavals week worden gelijk andere evenementen gehouden. Zo was er het afgelopen weekend twee powerboat races, de eerste van kleine racebootjes en daarna waren de grote raceboten aan de beurt. Vandaag was er de foodfair, zaterdag is er een grote optocht en vrijdags een kinder optocht. De PAN band van vandaag de Rising stars heeft als motto: "Nothing is so complicated that it cannot be simplified by hard work" - "Niets is zo ingewikkeld dat het niet door hard werken eenvoudig gemaakt kan worden." Ieder evenement trekt zijn eigen publiek. Bij de powerboats was het een druk spel van gezien en gezien worden, goud blinkende kettingen, ingewikkelde begroetingen met de knokkels stoten en handen in elkaar grijpen, sexy korte rokjes en stoere tatoes. Op de foodfair hadden de rastas en traditionele mamma's in maroon kleding de overhand. Bij alle evenementen is er bijpassende muziek en er is altijd een ruime keuze uit eettentjes. Vooral Erik geniet van de aanblik van alle huisgemaakte etenswaar met een enorme variatie. Van gevulde kreeft, rijst, maismeel, macaroni cake, zeeslak, patat, gebakken vis, spare ribs, kip in vele varianten tot geite soep wat hier "goat water" genoemd wordt. De planning is dat de Gabber vrijdag aan boord van de Spuigracht getakeld gaat worden, dus we zoeken voor 1 nachtje een dak boven ons hoofd. Dat is met de carnavals week geen makkelijke optie, al 2 dagen zoeken we naar een onderkomen. Vandaag hadden we ons laatste SSB contact vanuit de carieb met Nederland, PA3DKT (Dennis van de Bodyguard) zit regelmatig (Wo 14.153 USB 21:00 UTC) op het clubstation (PI4DEC) in Dordrecht. Ook nemen we afscheid van de rondzeilende Nederlanders in de Carieb op het "Dutchies Caribean Netje" (8104 USB, Wo en Zo 24:00 UTC). Reizen is naast nieuwe mensen en culturen ontmoeten ook vaak afscheid nemen. |
|
|
Onze laatste tocht van de ankerplaats naar de kade waar de Spuigracht afgemeerd lag voelde emotioneel een beetje als verliezen. Maar als zeezeiler en stadsboer kan je beter verstandelijke beslissingen nemen inplaats van emontionele. Het vaarseizoen om vanuit de Cariebe terug te komen naar Nederland valt samen met de Nederlandse zomer, dus zelf de Gabber naar Nederland varen zou een jaar niet tuinieren betekenen. Het transport uitstellen om zeker te zijn van nog Caribisch vaarseizoen was verleidelijk. Maar toen we de sta-kosten in de Cariebe aftrokken van de transportkosten bleef er een aantrekkelijk geprijsde en snelle overtocht over die onze charter en tuindersplannen zou versnellen. Toen de Gabber eenmaal goed vastgesjord aan dek stond en we ook nog 1 nachtje aan boord van de Spuigracht konden blijven slapen kwamen we helemaal tot rust. We genoten van een prima maaltijd en goede nachtrust in de pilots-cabin. In de witte toren op het achterdek zitten de verblijven van de bemanning. Op het laagste niveau zit het "poop-deck" met de combuis en het manschappen verblijf voor eten, TV kijken, etc.. Iedere verdieping hoger betekend ook een stijging in rang, "crew-deck" (voor de matrozen), "eng-deck" (voor de engineers), "off-deck" (officieren), "capt-deck" (kapitein, pilot, scheepskantoor) en helemaal bovenin zit dan de stuurkamer. |
|
Voor de bemanning van de Spuigracht is het een routine klus om lading aan boord te brengen. Grote rollen krantenpapier vanuit Zweden naar Amerika, windmolen wieken, containers, losgestort bulk materialen of een serie zeiljachten. De boot is gespecialiceerd in droog transport maar door zijn bijzondere indeling, de aanwezigheid van liften en hijskranen ook veelzijdig inzetbaar voor alles wat vervoerd moet worden. Lading is lading, goed verdeeld kwa gewicht over het dek, stevig gesjord in verband met mogelijk slecht weer en een beetje slim gestapeld met het oog op de volgorde van lossen. De eigenaars van de lading zijn zelden aanwezig en hebben nimmer zo'n band met de lading als de eigenaren van plezierjachten. Natuurlijk waren ook wij bezorgd hoe de Gabber getakeld, gestut en gesjord zou worden. En zo routine matig als de klus voor de mannen van Spliethoff (rederij van de Spuigracht) zo bijzonder en eenmalig was het voor ons. Normaal doet de "loadmaster" ook de communicatie met de klant. Maar met meer dan 30 jachten als lading en dus ook 30 "kapiteins" die hun "bijzondere" lading in vertrouwde handen willen overdragen, het liefst met nog wat toelichting en hun verhaal zou de "loadmaster" niet meer aan zijn specifieke werk toekomen. Robert was daarom onze contact persoon in de haven en aan boord voor vragen en een praatje zodat de rest van de bemanning zijn werk kon doen. |
|
|
Op de dag dat de Spuigracht zou afmeren troffen wij Robert en de "loadmasters" bij Crown bay marina. We kregen te horen dat we voor vrijdag om 14:20 op het laadschema stonden. Dat kwam goed uit, onze vlucht naar Nederland hadden we voor de 30-ste geboekt. Voor tijdens het anker opgaan in de baai bij Charlotte Amalie hadden we gevraagd of onze buurvrouw op haar boot wou blijven. We ankerden met oosten wind ruim naast haar, maar nu met de meer zuidelijke wind lag ze precies boven ons anker. Alles ging goed, ze kon simpel wat van haar 45 meter uitgegeven ankerketting naar binnen lieren (electrisch). Na een half uurtje varen lagen we naast de Spuigracht en keurig op tijd konden we langszij komen, onze stootwillen hadden we al overboord hangen. Vanaf de Spuigracht werden lange banden naar beneden gegooid en via de touwladder kwam de loadmaster en twee extra man naar beneden. De achterstag hadden we al los en ook de wieken van de windmolen waren gedemonteerd. De hijskraan liet een stevige balk met daaraan de takelslings zakken. In het water was een duiker aanwezig die controleerde of de hijsbanden op de goede plaats kwamen en geen problemen met de schroef of het roer hadden. Daarna ging het langzaam omhoog, eerst tot net boven het water en daarna door tot de zeereling van de Spuigracht zodat wij van boord konden. Vanuit het gangboord van de Spuigracht hadden we goed zicht op het verdere hijsen van de Gabber terwijl we een praatje maakten met Robbert. De Gabber werd met de kiel op houten blokken gezet, kreeg meerdere staanders en werd met 8 banden gesjord. Terwijl de staanders aan het dek worden vastgelast kunnen wij nog even aan boord voor de laatste klusjes. De achterstag zetten we vast, pakken onze bagage en het laatste afval. Daarna gaat het luik opslot en geven de sleutel af aan Robbert. Voor douane controlle moet de Gabber open kunnen, de kapitein houdt alles onder beheer. Omstreeks 12 mei zien we de Spuigracht en de Gabber weer in Southampton. |
|
Een ruime week Nederland zit er bijna op. We pakken straks het mooi weer dat we naar Nederland brachten weer in onze handbagage en vliegen naar Southampton voor hereniging met de Gabber. Via AirBnB hebben we overnachtingen geboekt en de verenigingsjachthaven in Southampton geinformeerd dat we er aan komen. In Nederland hadden we een drukke tijd met bezoekjes en de moestuin. De bouwtekeningen voor ons tuinhuis hebben we ingediend ter goedkeuring. In de tuin is het nodige onkruid verwijderd, op het bouwkavel is een rechthoek uitgezet waarbinnen de fundering moet komen en we hebben ook wat planten gepoot en zaden gezaaid. Hopelijk blijft het gematigd weer met af en toe een bui, dat zal onze plantjes goed doen. De trips naar en van de tuin deden we in de nieuwe "brommobiel" van de ouders van Ernie. Het is een electrische 45km wagen met een zeer sportieve uitstraling, fel geel van kleur, rode gespaakte velgen en een zwart (open te doen) dakje, hun gewone benzine slurpende auto laten we voortaan staan. Inmiddels zijn we al in Southampton aangekomen. Vanaf onze AirBnB, spare room in Highfield house kunnen we met een busdagkaart eenvoudig op en neer naar de stad en de haven hebben we ondekt. De nabij gelegen universiteits campus is een prima plek om te verpozen, ook kunnen we hier prima een hapje eten en koffie drinken. |
|
|
De afgelopen dagen waren we druk om de Gabber richting Nederland te varen. Het begon in Southampton met het zeilklaar maken van de boot. Het afladen van de Gabber was trouwens met een dag vertraagd en het was dus maar goed dat we 2 nachten bij de B&B geboekt hadden. Inmiddels waren we wel gewend dat het lastig plannen is met Sevenstar, alle afspraken zijn vroeger of later geworden. Nadat de Gabber met de hijskraan van de vrachtboot te water was gelaten gingen we op de motor naar de steiger van de jachtclub Marchwood. De "flag officer" van dienst, Rob, hielp met het aanleggen en verwelkomde ons. Er was een bezoekende zeilclub dit weekend dus er was avondeten in het clubhuis, anders is er alleen maar een warme lunch. Zondags bracht Rob ons nog heen en weer naar een nabije supermarkt zodat we voorraden konden in slaan voor de tocht naar Nederland. Geweldig vriendelijke service van Rob en de jachtclub. De dagen er na was de wind gunstig om koers naar Nederland te zetten. Alle dagen maakten we dan ook lange zeildagen om west te komen, waarna we bij aankomst in een haven gelijk weer aan de volgende tocht planning konden beginnen, rekening houden met stroom en hoog- en laagwater tijden. Zeilen in de Carieb is toch gemakkelijker en zeker aangenamer, want temperaturen rond de 10-15 graden zijn voor ons bar koud. In Brighton ontmoeten we onverwachts Sandra en Bram die we nog kennen van de duikclub, van hun krijgen we een gratis havengids van zuidelijk nederland. De volgende dag houden wij een regenpauze in Eastbourne. Met tussenstops in Brighton, Eastbourne, Dover, Duinkerke, Blankenberge varen we door naar de Zeeuwse delta. |
|
| We puzzelen weer met getijde atlas, stroomtabellen en zeekaarten. We gebruiken de getijde tabel uit de Havengids (zuid Nederland) om de invaart van de Westerschelde te plannen. Tijdens de aanloop nabij Cadzand neemt het zicht helemaal af door de gestaag vallende regen, Vlissingen is niet meer te zien, op de AIS zien we talrijke boten van en naar Antwerpen varen. Gelukkig klaart het zicht een beetje op en we besluiten toch door te varen naar Vlissingen ondanks dat Breskens verleidelijk om de hoek ligt. Verleidelijk omdat het al koud en nat genoeg is en we de drukke scheepvaart dan niet hoeven te kruisen. We verbazen ons over het uitblijven van de ingaande zeestroming, onze snelheid wordt eerder minder dan meer. Om 16:00 zijn we de Westerschelde over, maar de Sardijngeul ligt nog voor ons met talrijke snelvarende vrachtboten voordat we bij de sluizen van Vlissingen zijn. Onze snelheid is inmiddels niet meer dan 1 knoop en we concluderen dat er iets mis is met de planning. Na het nodige puzzelwerk ontdekken we dat de getijde tabel uit de havengids andere, oftewel foute, tijden geeft dan de Reeds almanac, de hoog en laagwater tijden zijn verwisseld. We kiezen er voor om weer naar de zuidoever van de Schelde te varen en zo buiten de scheepvaartroutes te komen en dan maar tegen de stroom in richting Breskens te varen. Gelukkig trekt de wind aan en helpen de zeilen weer mee, om 21:30 uur bereiken we de haveningang, natuurlijk komen er op dat moment net twee grote visboten naar buiten en kort er voor, bij de veerponthaven, kon de Willem Alexander ook niet even wachten tot we gepasseerd waren. Uiteindelijk liggen we om 22:00 uur vast aan de steiger en zijn we na zes jaar zeilen weer terug in Nederland met de Gabber. |
Kanaal door Walcheren is gestremd tot |
|
Een dag met stevige koude wind uit het noorden weerhoudt ons van de overtocht naar Vlissingen. We blijven nog een dagje extra in Breskens. Aan het einde van woensdag ochtend gaan we met de laatste eb stroom naar buiten om vervolgens met de eerste vloedstroom de oversteek naar Vlissingen te maken. De komende dagen is er geen gunstige wind om over zee verder te komen dus willen we via het binnenwater richting Stellendam. Het is druk met scheepvaart en we gaan hink stap sprong tussen de vrachtvaart door. Eerst hebben we geduld met de in en uitvaart van schepen uit de haven van Breskens, daarna is er de nodige vaart in het "Vaarwater langs de Hoofdplaat" dat richting Terneuzen gaat. Vanuit zee komt er in de "Wielingen" een grote vrachtvaarder aan die door een pilot bootje wordt opgewacht. Daarna kunnen we het eerste deel van de Westerschelde oversteken. Vervolgens mikken we op de kont van een vrachtvader die uit Antwerpen komt aan zetten. Daarna halen we de vaart eruit om boten uit de "Sardijn geul" en de "Sloehaven" voor te laten voordat we Vlissingen kunnen binnen lopen. Wat een drukte, dat zijn we niet meer gewend. Gelukkig kunnen we snel de sluis in om naar het "Kanaal door Walcheren" door te varen. Bij de eerste brug, zo'n 800 meter na de sluis lezen we op de lichtkrant dat het kanaal door Walcheren is gestremd van 23 mei tot 12.20 op 28 mei. Dat betekent een paar dagen niet varen en uitstel van het weerzien met bekenden. Teleurgesteld leggen we vast aan de remming terwijl de motregen gestaag naar beneden komt. We doen een tweede poging om de dieselkachel aan te doen, die deze keer lukt. We zitten er warmpjes bij maar komen voorlopig niet verder. |
|
We liggen op ons gemak langs het remmingwerk van de Keersluisbrug. Bijna dagelijks komen bootjes langs met verbaasde bemanning als ze op de lichtkrant lezen dat ze pas zaterdagmiddag 28 mei verder kunnen. Gelukkig keren ze allemaal om en liggen wij heerlijk stil aan de remming. Aan een remming liggen betekent echter wel dat je niet van boord kan, de remming palen staan zo'n 4 meter uit de kant. Gelukkig is er in Vlissingen een watertaxi. Als we hem zien varen signalen we dat we hem even willen spreken. En ja hoor hij kan ook ons ophalen en brengen, gewoon even bellen, we krijgen een foldertje met de gegevens. De standaard "taxi-vaart" is van het station naar de binnenstad, een retourtje kost € 5,- p.p. Vandaag zijn we dus met de watertaxi boodschappen wezen doen in het centrum van Vlissingen. Op de heen weg kwam de watertaxi net terug van het maken van een weerberichts item voor de lokale TV. Aan boord zat Jos Broeke de lokale weerman. Gelijk dus maar even het weer gevraagd. Het zou warm weer blijven met de kans op een bui, mogelijk zelfs onweer. De datum 28 mei en onweer is geen beste combinatie weet Jos te melden. In 2000 was het verschrikkelijk noodweer die dag en de storm van 28 mei 1860 was voor Buys Ballot (toenmalig directeur KNMI) aanleiding om de stormwaarschuwings dienst op te richten. En zo worden we onverwachts bijgepraat over een ogenschijnlijk onbelangrijke dag, de 28ste mei, die morgen komt. Tot onze verbazing kwam deze morgen ook Mathieu van de Waltzing Mathilda langsvaren om gedag te zeggen, hij wist via facebook dat we hier lagen. De eerste ontmoeting was jaren geleden op de Kaapverdie en later nog eens bij hun thuis in Nederland. Nu was hij met een aantal vrienden onderweg voor een weekendje Pinmill in Engeland. |
|
|
Op 28 mei om 14:45 is het dan eindelijk zo ver dat de stremming van het Kanaal door Walcheren is opgeheven. We motoren richting het Veerse meer voor een ontmoeting met Coen en Lucia van de Corto Maltese bij de "Omloop". Zij hebben ook een Breewijd 31, maar met een andere intimmering, en we zijn allemaal benieuwd hoe de boten er in het echt uit zien. Het wordt een late en gezellig avond met kletsen over bootjes, reizen en plannen. De volgende dag varen we gezamenlijk naar het Grevelingen meer naar de "Mosselbank". We ontdekken zo nieuwe plekjes in Nederland waar we anders nooit gekomen zouden zijn. De "Mosselbank" en de "Omloop" zijn kleine eilandjes waar je prima bij een steiger kunt liggen. Op land zijn toiletten en afval containers, in het Veerse meer wordt het beheer gedaan door het Waterschap, je mag maximaal 24 uur op dezelfde plek liggen en moet dan 150 meter verplaatsen, het gebruik is gratis. In de Grevelingen kan je voor slechts Euro 49,- een seizoenskaart (7 dagen € 12,50) kopen bij het Natuur- en Recreatieschap. Aan een van de andere steigers ligt de Ritme, van Olav Cox. Hij zwaaide ons 6 jaar geleden uit tijdens een toevallige ontmoeting bij de Roompotsluis en nu is hij er toevallig weer als we net terug zijn. Olav kent onze boot nog van zijn wereld rondreis. Vanaf Nieuw Zeeland zeilden ze hele stukken gezamenlijk via Zuid Afrika naar Europa met Henk en Antje de eerste eigenaren waar wij de Gabber van kochten in 2002. Met Coen en Lucia en hond Zeppa wordt het weer een late avond. De volgende morgen gaat de Corto Maltese richting thuishaven, wij blijven met een dikke 5Bft en regenachtig weer lekker liggen en kletsen bij met Olav. |
|
We vorderen maar langzaam met onze tocht naar de nieuwe thuishaven. De wind staat nog steeds in het noorden en dat is de verkeerde hoek, alles van West tot Oost over zuid is prima, maar tegen wind en tegen golven daar hebben we niets aan. De afgegeven verwachting dat er vandaag (maandag) een oosten wind zou zijn veranderde gisteren en is inderdaad niet uitgekomen. Jammer, want nu hebben we ons voor niets gehaast en een ontmoeting met Dennis van de Bodyguard overgeslagen. Wel hebben we Nicoline en Richard van de Aquarius ontmoet in hun thuishaven aan het Spui, een riviertje dat de verbinding vormt tussen de Oude Maas en het Haringvliet en daarna kwamen ze bij ons eten in Stellendam. Het ziet er naar uit dat we de komende week op het Haringvliet blijven rondscharrelen en pas volgend weekend verder kunnen naar het noorden. Varen in de Nederlandse wateren is wel weer even wennen voor ons. Wat zijn er veel bootjes en beroepsvaart ! De afgelopen jaren hielden we alle andere vaart die bij ons in de buurt was op een veilige afstand van minimaal een kwart mijl (463 m). Dat kan op de drukke vaarwegen in Nederland niet, vooral tijdens de vrije dagen met veel watersport liefhebbers op het water zitten wij met bijna kromme tenen als bootjes op ons afkomen en voor of achter ons passeren op minder dan 10 meter afstand. Ook moeten we de tochten weer plannen rondom de klok van de eb en vloed of bedieningstijden van bruggen en sluizen. De Zeeuwse wateren zijn een prima oefengebied voor ons, volop getijde, sluizen en bruggen en duizenden boten in havens. Ook zijn er leuke nieuwe dingen voor ons. In het Haringvliet liggen een aantal gratis mooring boeien en de Grevelingen en het Veerse meer hebben vele steigertjes waar je een nachtje kan overblijven. Tussendoor had Erik nog een SSB-klusje bij een andere zeiler; tekst en uitleg bij de radio instellingen, het inregelen van software en het pactor modem zodat er emails konden worden verzonden en gribfiles opgevraagd. Hij kwam zo in aanraking met Navigatrix, een serie opensource navigatie en radio programma's die bij elkaar gebracht zijn onder een Linux schil. Het leuke er aan is dat je alle software op een "opstart" USB-stick kan meenemen en zo dus eenvoudig altijd je navigatie programmatuur bij je hebt. Nadeel is helaas wel dat de Linux gebruikers groep klein is in vergelijking met Windows of Apple. Dus als je problemen hebt onderweg is het onwaarschijnlijk dat je een medezeiler vindt die je weer opweg kan helpen. Een andere nieuwkomer in onze software bibliotheek is PNAIS. Een AIS decodeer software programma dat op beide AIS kanalen luistert en werkt met de TV-dongle. Nadat Visual C++ van Windows was geinstalleerd liep PNAIS als een trein. Voorheen gebruikten we een AIS-monitor in combinatie met SDRSharp en de nodige virtuele poort emulatoren. Inderdaad met PNAIS is het allemaal een stukje simpeler. |
|
Nu we al een tijdje aan de buitenkant van de sluis bij Stellendam liggen krijgen we meer mee van het reilen en zeilen in deze buitenhaven. Dagelijks vertrekken er in de vroege morgen (06:00 uur) twee motor catamarans (Happy fisherman en Valkyrie) met sportvissers voor een dagje vissen. Je kan kiezen uit verschillende visgronden; platen, geulen en wrakken. Als je de hele boot afhuurt, 12 personen max kan je ook de vertrek tijd overleggen. De vertrektijd van de beroepsvloot is traditioneel op zondag, extact middernacht starten ze de motoren. Godvrezend als de visserij beroepsbevolking is wordt er op zondag namenlijk niet gewerkt. Voor ons betekent dat dus even schudden aan de remming als de trawlers los gaan van de kade tegenover ons. Terugkomen lijken ze een beetje verspreid te doen, vanaf woensdag ochtend komen de eerste boten hun verse vis lossen bij de visafslag. Naast de grote visserij en de sportvisserij zijn er ook nog "scharrel vissertjes" lijkt het. Dagelijks zien we een grote aluminium sloep uitvaren met een oudere man en zijn zoon, verzinnen we. Het lijkt alsof ze de schaalvergroting en modernisering niet hebben kunnen bijhouden, in olie pakken en hun modderige schuitje zijn ze tussen koffie- en thee-tijd aan het vissen in de Kwade hoek en Noord Pampus, veel verder zullen ze niet buitengaats gaan is onze verwachting. Vandaag troffen we ze op de kade toen ze vangst aan het uitladen waren. Tot onze verbazing waren het manden vol met Chinese wolhandkrabben. Of het voor de handel was vroegen we. "Ja, natuurlijk !" Zijn zeker chinezen die het opkopen ? "Ja, chinezen in noord Italie, ze gaan voor € 35,- de kilo !" kregen we trots en vrolijk lachend te horen. "Handel en consumenten zijn er altijd, je moet ze alleen weten te vinden", ging er nog eens overheen. Tja, dat vissersvolk zijn slimme jongens. In Stellendam zijn ze sowieso van het aanpakken en voorbereid wezen op de toekomst. We hebben vanaf onze ligplaats ook uitzicht op het Visserij-innovatiecentrum. Hier kunnen in een grote waterbak met zandbodem de nieuwe vistuigen getest worden of ze wel effectief zijn en voldoen aan alle striktere regels die er op de visserij afkomen. |
|
|
Zaterdag 11 juni gooien we eindelijk los van de remming van Stellendam, die dag staat er een redelijke wind uit het zuid-oosten die later in de dag meer noord zal gaan draaien. We houden de motor bij en gaan met ruim 7,7 knoop de Maasmond over. Omdat de wind naar het noorden draait passeren we ook Schevingen en zwaaien we in gedachten naar de familie van Erik in Den-Haag. Vroeg in de middag lopen we IJmuiden binnen en kiezen ligplaats in "Seaport Marina". Vanaf nu kunnen we alles eenvoudig op de motor en zetten we koers naar onze nieuwe thuishaven, de Eemhof tegenover Spakenburg op de randmeren. Als de sluisdeuren van IJmuiden open gaan komt de Gabber na 6 jaar eindelijk weer in zoetwater te varen. De tropisch zilte aangroei zal dat niet leuk vinden en snel afsterven. We varen door Amsterdam en passeren het IJ. Het is hier duidelijk drukker met beroepsvaart en pleziervaart dan toen we vertrokken. We maken nog tussenstops in Lelystad en Harderwijk. Uiteindelijk leggen we de Gabber dinsdags in een ruime box in de Eemhof, we zijn weer thuis. Het is wel even wennen allemaal, we kwamen hier voor de Nederlandse zomer, maar die lijkt niet meer te beginnen in mei/juni. |
|
|
Nu we weer in Nederland zijn kunnen we verder met onze moestuin. Een paar weken geleden hadden we al wat bonen en zaden in de grond gestoken. Deels in de moestuin en beschermt met een vogelnet en de andere zaden in voortrekpotjes. Broer Mark had het er maar druk mee. Omdat onze reis wat langer duurde kon hij ook alle sperziebonen en kievitsbonen verspenen. Wij zijn er blij mee want we hebben nu aardig wat pootgoed.
Het worteldoek waarmee we de grond afdekten om onkruidgroei te voorkomen heeft gelukkig gewerkt. Eenvoudig maken we nu een niew moesbed aan dat onkruid vrij is. Van Peter en Bertjanneke krijgen we tomaten, pompoen en artisjokken plantjes. Ondanks een gemist voorjaar staat onze tuin snel vol met planten. Bij de Eemhof kunnen we eenvoudig het water uit getrokken worden zodat we het onderwaterschip weer eens een antifouling beurt kunnen geven. Ook gaan we de anodes aanpassen, er zitten nu zinken anodes op omdat we altijd op zoutwater aan het varen waren. In zoetwater is het beter om Aluminium anodes te gebruiken. We doen 3 aluminium anodes en 2 zinken. De aluminium anodes "lossen" sneller op in zoetwater dan zinken en geven zo sneller en beter een kathodische bescherming voor onze stalen boot. |
|
|
Het werk aan de boot valt mee. Het verplaatsen van de septerpotjes naar de bovenkant van het potdeksel heeft zijn vruchten afgeworpen. De te behandelen plekjes zijn minder en beter bereikbaar. Ook bij het onderwaterschip is relatief weinig te doen. De epoxy laag die op het staal zit heeft zich tijdens onze 6 jarige reis prima gehouden. De komende dagen herstellen we de kleine beschadigingen en bouwen weer lagen op, daarna kan er een verse laag anti-fouling over. Op de romp zit net boven de waterlijn veel kalk aanslag. Ernie poetst de laag eenvoudig weg met gebruik van Desoxidante. Dit is een sterk zuur dat we ook gebruiken om roestvlekken in de verf te verwijderen. Voor we het water in gaan zijn we van plan om het hele dek op te schuren zodat er nieuwe verf en anti-slip op kunnen. We twijfelen nog of we de romp een extra laag zullen geven. Voor de bescherming van het staal is het niet nodig, het zou puur cosmetisch zijn. Op de tuin maken we steeds meer beplante moestuinbedden. Met netten en een plastic tunnel beschermen we de jonge aanplant tegen vraat door reeen. Bij ons op de tuin lopen vele reeen die zich te goed doen aan de nijvere arbeid van de volkstuiners. Als de boot weer in het water ligt beginnen we aan de bouw van ons tuinhuis. |
|
Het werk aan de Gabber wordt erg vertraagd door het slechte weer. De afgelopen weken heeft het veel geregend en dan kunnen we niet schilderen. Op de zeldzame droge dagen hadden we ook nog andere bezigheden gepland. Inmiddels staan we al 3 weken op de kant voor een klus die in een week geklaard had kunnen worden. Het hele dek is geschuurd en Ernie is begonnen met het aanbrengen van een nieuwe laag anti-slip verf en een frisse witte rand langs de gangboorden. Loszittende anti fouling is met een plamuurmes van het onderwater schip gestoken, daarna is alles grof (korrel 80) opgeschuurd. Bij een paar beschadigde plekjes is de onderliggende epoxy laag opnieuw opgebouwd, de nieuwe anti fouling kan gesmeerd worden. Ook is de romp goed gewassen met St. Marc en daarna opgeschuurd met fijn (korrel 320) schuurpapier. De naam Gabber, die met gewone verf op de twee component verf was aangebracht, is ook weg geschuurd. Op de eerst volgende dag zonder regen brengen we een frisse nieuwe laag twee component verf aan in dezelfde kleur. Nu de Gabber in de verkoop staat zullen we geen naam op de boeg zetten, een nieuwe eigenaar kan er zo eenvoudig zijn eigen boot van maken. Op de moestuin hebben we ontdekt dat we de slakken gevoerd hebben met verse sla plantjes, basilicum, venkel en maggie plant. We zijn een offensief begonnen met slakken korrels en biervallen. Tussendoor was er nog tijd voor een gezellige borrel bij Jan-Willem, een broer van Ernie; hartige pannekoeken eten met de familie Slim in Schevingen; het slopen van de keuken bij de tweeling broer van Ernie; de aanschaf van een tweede handse gele Fiat Panda; het ophalen van een compost bak bij George en Karin; het ophalen van een gasfornuis en het opbergen van duikspullen bij onze opslag garage. Kortom we hebben ons Caribisch leeftempo afgeschud en draaien volop mee in de wereld van druk..druk...druk. |
|
|
Afgelopen week is de Gabber weer het water ingegaan. De romp zit in een nieuwe verflaag en het onderwaterschip is voorzien van nieuwe antifouling. Nu kunnen we ons richten op de bouw van het tuinhuis. Het tuinhuis van 28 vierkante meter wordt gefundeerd met 20 poeren. Wij gebruiken betonpaaltjes van 12x12x30cm met een draadeind van M16 die op een 30cm diep ingegraven grindtegel worden geplaatst. Voor het precies plaatsen van de poeren kwam Jos helpen. Erik's eerste betaalde baan na zijn afstuderen als bioloog was landmeethulp bij Jos (landmeter) voor bureau Brouwer. Voor het op de juiste positie en hoogte plaatsen timmerde Jos een aantal bouwramen op de hoeken van het bouwkavel. Daarna was het turen over een waterpas, lijnen spannen, afstanden meten en nog eens meten. De eerder in de week gegraven kuilen werden soms wat dieper, ondieper, breder of langer gemaakt en de bodem mooi afgevalkt zodat de grindtegel op de juiste diepte vlak kon liggen. Daarna plaatsen we eerst de betonpaaltjes die onder de uiterste hoeken van het huisje zouden komen. De betonpaaltjes konden we eenvoudig over de grindtegel schuiven om ze op de juiste positie te krijgen. Tot slot kon dan het gegraven gat weer volgegooid worden om de paaltjes te fixeren. Aan het einde van de dag zaten de eerste 6 poeren in de grond. Later deze week verplaatsen we de riool en waterleiding naar waar straks de badkamer moet komen. Daarna kunnen de resterende poeren worden ingegraven. Via Peter werden we gewezen op de site van Icreatables die vol staat met bouwplannen voor schuurtjes en tuinhuizen. Vooral de afdeling met instructie video's zijn erg leerzaam. |
|
Vandaag kregen we stank voor dank van de reeen die regelmatig in onze tuin komen dineren. Deze keer stond ons mini appelboompje op hun menu, waarschijnlijk een salade van malse blaadjes met als hoofdmaaltijd verse sperziebonen. Duidelijk waren meerdere planten aangevreten en onbeschaamd als onze ongewenste gasten zijn lieten ze drie flinke hopen met keutels achter. Een aantal gewassen hebben we met netten afgedekt en die blijven gelukkig onaangetast. We hebben al voor de tweede keer kunnen oogsten van de snijbiet en de kievitsbonen zijn ook goed onderweg. Vandaag hebben we de laatste poer geplaatst. De komende dagen gaan we de grond verder egaliseren en dan wordt het tijd voor de balken laag die het huisje moet gaan dragen. We gebruiken als hoofdbalken geimpregneerd vuren in de standaard maat 63x160, omdat wij geschaafd hout gebruiken is de werkelijke maat 4mm kleiner, dus 59x156. Er komen 5 hoofdbalken, de 20 poeren staan zo verdeeld dat de maximale overspanning nooit meer dan 150cm wordt. Tussen de hoofdbalken willen we minder robuuste balken gebruiken waarop de vloerplaten (18mm underlayment) vast geschroefd worden. Deze balken komen om de 61cm te liggen zodat de underlayment platen van 244x122 makkelijk te plaatsen zijn. We gaan balkdragers met een lip gebruiken om deze tussen de balken te bevestigen. |
|
|
De reeen blijven ons bezighouden op de tuin. Een paar dagen geleden zagen we deze bok en geit uit een van de vele stukken bos op het tuinpark komen. Ze leken net zo verbaasd als wij en we keken elkaar minuten lang aan. Voor de reeen is het nu bronstijd, de jonge kalven worden echter pas in mei-juni geboren. Tijdens de dracht is er een pauze in de ontwikkeling van het embryo, pas vanaf december groeit het en vanaf maart/april is te zien dat de geiten drachten zijn. De bouwwerkzaamheden maken langzaam vorderingen. De draadeinden die uit de poeren staken hebben we ingekort tot circa 5cm. Bij de vestiging in Almere van Houthandel Goedkoop hebben we de draagbalken voor het huisje gekocht. We konden in het magazijn de afkortzaag gebruiken om ze op de juiste lengte van 460cm te zagen. Daarna gingen de balken mee naar het tuinhuis op de nieuwe allesdragers van onze Panda. In het winkeltje van de tuin hebben we een kuub zand besteld wat nog onder het huisje komt. Met de buurman op de tuin konden we afspreken dat hij de platte kar en tractor rijdt als wij met de rest van de grondbalken en vloerplaten komen. Dat staat gepland voor later deze week. |
|
De bouw vordert gestaag en volgens planning. Ondanks de langdurige regen van gisteren hebben we het hout van de parkeerplaats naar de tuin getranstporteerd met de hulp van Bertus onze buurman en tractor chauffeur. Daarna was het zagen wiede wiede wagen om 36 balken op de juiste maat te krijgen. Vervolgens verfde Ernie alle kopse kanten in de houtmenie. Daarne moesten alle tussenbalkjes opgehangen worden met balkdragers. De afstand tussen de balken is 61 cm, gemeten vanaf het midden van de balk, hart-op-hart-61 in timmermans jargon. Hierdoor vallen de randen van de vloerplaten altijd boven een balk. Tot slot gingen de vloerplaten erover en dan is het pauze tot we de balken, kozijnen, ramen en deuren gaan bestellen. Het ziet er naar uit dat de kozijnen in Frankrijk gekocht gaan worden. Bij Bricot Depot zijn de prijzen erg aantrekkelijk en kunnen we hard hout kopen met isolatie glas. Ook kijken we nog naar de mogelijkheid om tweede hands bouwmateriaal te gebruiken, die prijzen zijn ongeveer gelijk aan Brico Depot. Zo besparen we ons een lange auto rit maar vindt dan maar eens ramen in dezelfde stijl en afmetingen. |
|
In ons nieuwe tuinhuis willen we geen last hebben van "muizenissen". We plaatsen een hek van voliere gaas rondom de balkenlaag en graven het 30 cm in. De ongewenste uitvretertjes die het straks op onze met zorg en ijver aangelegde voorraden hebben gemunt zullen we het moeilijk maken. Al een paar weken oogsten we met regelmaat sperziebonen, Rucula, snijbiet, japanse wijnbes en Basilicum. Deze week hebben we ook bietjes en kievitsbonen geoogst. Ernie maakte een heerlijke bietencarpaccio; dun gesneden gekookte biet, Rucula sla, verkruimelde zachte geitenkaas, stukjes perzik, pijnboompitten en een honing-mosterd dressing. De bramen verkleuren al, lekker voor de vla en misschien een potje jam als we tijd hebben om in te maken. Een kleine appelboom willen we komend winter verplaatsen. Als voorbereiding hebben we een geultje romdom de boom gegraven en alle uitlopende wortels doorgestoken. Met de komst van de herfst zal de appelboom de voedingsstoffen terugtrekken naar de wortels nabij de boom, andere zijn er niet meer tenslotte. Na de winter kunnen we hem dan verplaatsen naar een plekje waar ie de moestuin niet beschaduwd. Inmiddels is de Gabber geheel geverfd, alle tropenzon en zout is afgeschud en hij ziet er weer op en top uit. Het hout voor de bouw van het huisje is besteld en via Marktplaats hebben we al terrasdeuren, voordeur, wc-raam en twee raampartijen kunnen kopen met dubbelglas. Nog even en de bouw van onze "Pied-à-jardin" gaat beginnen. |
|
|
Deze week werd het hout voor het tuinhuis geleverd. Een grote vrachtwagen van Beers Winkel bracht ons materiaal dat we bij Nu Buiten besteld hadden. Drie ritjes met de platte kar waren nodig om alles van de parkeerplaats naar de tuin te krijgen. Een verzameling van 78 palen, 55 latten, 14 platen, 14 dakpanplaten en 87 planken in combinatie met honderden schroeven moet ons nieuwe stekkie worden. Met de nieuwe afkortzaag zaagt Erik alle palen op de juiste maat zodat een bouwpakket ontstaat dat we eenvoudig in elkaar kunnen schroeven. De vloer van het tuinhuis gebruiken we als vlakke werktafel om de frames van de wanden te maken. Voor het plaatsen van de deurposten en kozijnen roepen we nog technische en spierkracht ondersteuning in. De ramen en deuren die we op marktplaats vonden hebben allemaal dubbelglas en hardhout en dat maakt ze erg zwaar. Ook maken we nog regelmatig tripjes naar de Gabber. Behalve voor schilderwerk waren we ook in de haven voor bezichtingen aan potentiele kopers en een vergadering. Wel een raar idee om ons varend thuis aan te prijzen voor de verkoop. Maar ook bemoedigend dat we verder kunnen met onze plannen om terug te keren naar Cariebe met een grotere boot waarop we gasten kunnen ontvangen. De vergadering was ter voorbereiding van de vertrekkersdag van de Nederlandse vereniging van Toerzeilers die voor 12 november gepland staat. Deze dag is voor de vertrekkers die een jaar of langer achterelkaar op pad gaan voor een wereldomzeiling, een rondje Carieb of anders. Hoofddoel van de dag is dat de zeilers elkaar leren kennen. Door Vertrekkers die net terug zijn worden lezingen en workshops gegeven over thema’s die van belang zijn voor het geplande zeilers bestaan. Deze dag is alleen open voor leden en niet leden die binnen 1,5 jaar de trossen losgooien. Onderweg naar de tuin en de boot rijden we altijd over de Stichtse brug. De borden langs de heen en terugweg brengen ons echter in verwarring over de naam van het water waar we overheen gaan en wanneer de brug gebouwd is. Het antwoord is natuurlijk dat er door de toenemende mensen massa's in ons kleine landje inmiddels twee bruggen liggen met dezelfde naam en blijkbaar precies op de grens van het Gooimeer en het Eemmeer. |
|
Dagelijks zijn we op onze moestuin te vinden. Regelmatig geholpen door familie of vrienden. We zijn druk met de voorbereidingen voor de feitelijke bouw. Aanstaande zondag hopen we met de benodigde hulp het hele huisje overeind te zetten en redelijk wind en waterdicht te krijgen. De moestuin lijkt daarom meer op een bouwterrein of een filiaal van een bouwmarkt, overal liggen stapels op maat gezaagd hout. Alle frames voor de wanden zijn af, nu we de afmetingen hebben van de kozijnen kunnen we ook de dragers van de onderdorpels op hun plek schroeven. Met Mark (broer van Ernie) schroeven we de laatste wand in elkaar en zetten hem overeind om "uitzicht" te hebben vanuit de woonkamer. Richard van de Aquarius zorgt voor de technische ondersteuning tijdens de constructie van de dakprofielen. Na een dagje zagen, meten, zagen, boren en schroeven hebben we de 3 profielen af. De moestuin doet het goed in het warme najaars weer. De appels rijpen mooi aan de bomen, de pompoen groeit als kool. De kolen vielen helaas ten prooi aan rupsen. En we aten smakelijk van de venkel en val appeltjes. Nu het herfst wordt springen er regelmatig padden en kikkers rond in de tuin op zoek naar een rustig plekje voor de winterrust. Dat is moeilijk voor ze te vinden, overal wordt gewerkt en met spullen gesjouwd. Over een paar weken moeten ze maar terug komen dan keert de rust in de tuin terug en zijn we vooral binnen in het huisje aan het werk. |
|
|
Op de dag met de meeste regenval sinds weken verzamelen vrienden en familie zich op de tuin voor de bouw van ons tuinhuis. Veel hadden we voorbereid en gepland maar het weer heb je niet in de hand. We beginnen met het overeind zetten van de wanden, eerst borgen we ze met lijmtangen en als alles met rechte hoeken en waterpas aansluit worden de frames aan elkaar geschroefd en vast gezet op de vloer. Daarna worden de A-frames die de nokbalk ondersteunen geplaats en al snel kunnen de overige dakbalken bevestigd worden tegen de nokbalk. Iedereen weet wat gedaan moet worden en pakt stevig aan. De zelfsturende teams van klussers werken fantastisch, flappen folie wordt geniet, tweezijdig plakband wordt aangebracht, dampdoorlatend folie wordt geplakt, rabat opgemeten en gezaagd en vervolgens geschroefd, dakplaten worden aangesjouwed en vastgeschroefd. Het is een lust voor het oog en er worden ongemerkt meters gemaakt. Net voor de eerste regendruppels vallen kunnen we een groot plastic zeil over het huisje trekken en kan er "beschut" door gewerkt worden. Terwijl de klussers klussen zorgen anderen voor thee/koffie, lunch en soep. Iedereen is druk in de weer van circa half tien in de ochtend tot laat in de middag. Uiteindelijk zit er dampdoorlatend folie om het hele tuinhuis, op alle wanden zitten meerdere planken zweeds rabat, de dakplaten liggen en het slaapkamer kozijn is geplaatst, een paar honderd schroeven zijn gebruikt en vele meters hout is verzaagd. Moe, dankbaar voor de vele helpende handen en voldaan kunnen we aan het einde van de dag voor het eerst ons nieuwe tuinhuis in het echt zien. |
|
|
Het aantal werkende handen was de afgelopen week minder dan in het weekend en dan gaan de vorderingen duidelijk langzamer. Gelukkig kwam Richard nog helpen met de zware klussen, het dak en de kozijnen zijn geplaatst. De rest van de tijd ging op aan het op maat zagen van rabat planken, vooral de punt van de korte zijde was tijdrovend. De isolatie van het dak is gemaakt van 4cm dikke XPS-platen die aan de buitenzijde zijn geplaatst. De isolatie in het tuinhuis is vooral bedoeld om de warmte van de zon in de zomermaanden buiten te houden. We willen de warmte tegen houden voordat het binnen komt. De kleine ruimte (slechts 28 vierkante meter) in combinatie met de dunne wanden en de gunstige zonligging maken het tuinhuisje al snel tot een klein oventje als de zon schijnt. In de wanden komen platen van steenwol en we gebruiken dampdoorlatend (buiten zijde) en dampwerend folie (binnen zijde) om het isolatie materiaal goed droog te houden. Op het dak gebruiken we een "anti-condens-doek" om te voorkomen dat er condens water dat zich onder de metalen dakplaten kan vormen doordringt in de isolatie en de houten dakplaten. Volgende week hopen we de deuren te kunnen plaatsen. Al het raamwerk is dubbelglas zodat we er goed geisoleerd bij zitten. Om er in het vroege voorjaar en najaar lekker warm bij te zitten gaan we een dieselkachel plaatsen. |
|
Joop, onze buurman van de winterhaven in Eembrugge, komt ons nog twee dagen helpen met het afhangen van de deuren en het maken van de boeidelen. Dat is dan al de vierde boot die meehelpt met ons tuinhuis, handige klussers zijn het toch die zeilers. Net voor het slechte weer van afgelopen woensdag zijn we echt "wind en water dicht" en kunnen de deuren op slot dankzij Dirk. De eerste praktijk test met regenval en harde wind doorstaat ons nieuwe huisje goed. Aan de binnenzijde hebben we de wanden volgestopt met 4cm dik steenwol. Om de steenwol op maat te knippen gebruiken we de heggeschaar. De steenwol wordt weer afgedekt met een dampdicht plastic folie en de naden met "duck-tape". Als we het bouwkacheltje, een petroleumvergasser, aan steken stoken we het snel behaaglijk warm. Op de vloer plakken we met schilderstape de silhouetten af van de verdere inrichting zoals keukenblok, badkamer en slaapkamer. Dat is aanleiding voor nieuwe ideeen over de verdere afbouw van het tuinhuis. Gelukkig geeft het rabatzagen nog wat bedenktijd voor we aan de binnenmuren beginnen. Voor de openslaande deuren gingen we opzoek naar een nieuwe espanjolet sluiting en ontdekte zo dat de jeugd van tegenwoordig van de schuifpui generatie is. In een aantal doehetzelf winkels moesten we uitleggen wat een espanjolet is en waar je hem voorgebruikt, uiteindelijk vonden we er toch nog een. Ernie gaat nog regelmatig los in de verschillende tuincentra. Ze zoekt dan koopjes van winterharde planten die nu in de uitverkoop zijn omdat de bloeitijd voorbij is. Zo hopen we volgend jaar voordelig in een fleurige tuin te zitten. |
|
|
Ernie kwastte vandaag de laatste witte (RAL9010) verf tegen de plafond platen. De platen strijken we eerst in met "voorstrijk" om zo de zuiging te verminderen en om te voorkomen dat de knoesten en nerven verkleuringen geven in het gebroken wit van de verf. De balken laten we in hun natuurlijke bruinige kleur. Maar er is veel meer gebeurd de afgelopen weken. Zo zijn we deels beroofd van onze steenwol die we vlak onder de dakrand hadden gestopt maar door de vele balken niet hadden afgedicht aan de buitenkant met damopenfolie. Waarschijnlijk zijn er muizen mee aan de haal gegaan, dachten vast dat het uitverkoop was bij de "Beter Bed". Nu de laatste rabatplanken zijn vastgeschroefd en de kiertjes bij de dakrand dichtgemaakt met latjes en afgekit met akrylaatkit zal herhaling moeilijk zijn hopen we. De eerste nachtvorst heeft het pompoen struikgewas doen verwelken tot een armzalig slap hangend plantje. Samen met de spercieboonplanten zijn de resten afgevoerd naar de composthoop en die is gelijk maar eens flink omgeschept. De 91-ste verjaardag van de moeder van Ernie vieren we in het revalidatie centrum waar ze hersteld van een ruggemergletsel als gevolg van een val waarbij ze scheurtjes in haar nekwervel op liep. Hoe plots kan je leventje veranderen als vitale oudere. Gelukkig is er iedere dag een kleine vooruitgang en zijn de eerste stapjes achter een rolator vandaag gezet. |
|
Martin en Bertie van de Blues zijn twee keer langs geweest om te helpen bij het klussen. Om het nautisch te houden hebben Erik en Martin de boeidelen geplaatst. Dat zijn de planken die langs de dakrand lopen. Bertie en Ernie hebben verder de wanden afgewerkt langs de plafondrand en ook vliesbehang geplakt. Dat is een klusje waarbij je precies moet meten en het vliesbehang lijkt op patroonpapier. Joop kwam nieuwe ramen in de openslaande deuren zetten. De oude waren "lek" en er zat veel condens tussen de dubbele ramen. Nu kunnen we weer door helder glas naar buiten kijken. Ondertussen vorderen we ook met de indeling van het huisje. Nu de badkamer inrichting definitief bekend is kon eindelijk het grondwerk afgemaakt worden. De afvoeren voor douche, wastafel en toilet zijn gelegd. Na het vliesbehangen kon Ernie beginnen met het wit sauzen van de muren, onze Tiroler blokhut veranderde gelijk naar een fris helder modern interieur. |
|
|
De eerste vorst periode heeft flink toegeslagen in de tuin. Alle bomen verloren hun blad en de beukenhaag is nu geheel herfst bruin. We waren te laat met het vorstvrij houden van onze water voorraad zodat we de tijdelijk geplaatste wc niet konden gebruiken. Bij de komende dooi gooien we een kilo zout in de watertank zodat ie moeilijker bevriest. Op het tuincomplex is de centrale waterleiding tijdens de winterperiode afgesloten, dus moeten we ons behelpen met de ruim 1 kubieke meter watertank die we hebben. Hier hangt een kleine 12 volts dompelpomp in en met een accu en 5 Watt zonnepaneeltje kunnen we zo water naar de stortbak van de toilet in het huisje pompen. Later gaan we een regenton plaatsen boven het niveau van de stortbak zodat we zonder gebruik van electra de toilet met regenwater kunnen doorspoelen. Het pompje gaan we dan gebruiken als fonteintje in de vijver, bij 6-9 volt kan de pomp continu aan blijven. Op die manier hoeven we op de tuin geen afscheid te nemen van het kabbellende water dat we op de boot gewend zijn. Joyce (nicht van Ernie) en Helmut kwamen ook een kijkje nemen naar onze vorderingen. Inmiddels staan er al wanden tussen de badkamer en slaapkamer en het frame voor de wand badkamer-keuken staat er ook. Gisteren waren we druk met de waterleiding, maar of dat goed gegaan is kunnen we pas echt testen als er in het voorjaar weer water is. |
|
Het voelde als een heimelijke verzetsdaad, ook al was het slechts de aanschaf van vrolijke Sinterklaas chocolade in de vorm van zwarte Piet. Het waren trouwens de enigste "zwarte pieten" die te vinden waren in de supermarkt. Niet alleen bij het snoepgoed ontbrak ze, ook op alle Sinterklaas folders die we de afgelopen weken in de bus kregen, de verpakkingen van kruidnoten, speculaas en andere traditionele lekkernijen van deze tijd. Zelfs op posters die de intocht van de Goedheiligman aankondigde aan de gemeente grenzen ontbraken de zwarte Pieten. Vorig jaar vierden we de intocht van Sinterklaas met zwarter geschminkte Bonairianen, dat was een stuk gemoedelijker dan de verhitte discussies over een kinderfeest in het koude Nederland. De vorst van de laatste dagen heeft onze snijbiet omgetoverd alsof ie zo uit het diepvries vak van de supermarkt komt. Ook de reeen op het park zijn in winterkleed. Mooi bruin/grijs en met helder witte spiegel en kin. We zien ze bijna dagelijks op dezelfde tijd op dezelfde plaats. In de tuin vliegen de koolmezen af en aan bij de zonnebloempitten die we voor ze hebben. Ook zien we pimpelmees, huismus, heggemus, staartmees, kleine bonte specht, merel, ekster, roodborst, winterkoning en vinken. |
|
Alle weken speuren we de aanbiedingen van de grote bouwmarkten af op zoek naar koopjes. Zo kopen we met minimaal 20 % korting op de reguliere prijzen alles wat we nodig hebben bijeen. We hebben zelfs een "50+pas" die bij de Praxis op dinsdag korting geeft. Ook scoren we af en toe een overjarig model, een douchebak hadden we bijvoorbeeld met 70 % korting. Inmiddels hangen de deuren van de slaapkamer en badkamer dankzij de hulp van Richard. Ernie heeft de toiletdeur al met schoolbord verf geschilderd, zodat voor het komende tuindersseizoen de zaai-poot aktiviteiten kunnen worden bijgehouden. Ook de rabatwand in de woonkamer staat in een frisse kleur. Rondom het huis is Erik druk geweest om de werkplekken voor de bouw van een veranda en een kweekkas voor te bereiden. De grindtegels die vrij kwamen bij het verwijderen van het terras worden gebruikt voor tijdelijke paden. De berg snoeihout van vorig jaar is eindelijk verwerkt tot een soort van gevlochten heg. Leuk voor de vogeltjes en we geleiden er ook een Japanse wijnbes langs. Nu we bijna dagelijks op de tuin zijn zien we ook veel meer van de lokale natuur. Van reeen keken we niet meer op, die zien we bijna dagelijks. In de centrale vijver zwemmen regelmatig passerende trekvogels als grote zaagbek, smient en kuifeend, maar deze week liep er ook een vos ! Dichterbij huis lokken we de vogeltjes met een voederbak. Deze wordt veel bezocht maar blijkbaar houdt ook de bruine rat van zonnebloempitten. Ziet er wel aandoenlijk uit als ie op zijn gemak de zonnebloempit open knabbelt en hem tussen z'n voorpootjes houdt, maar we hebben deze gast liever niet in de tuin. Dus nu hangt de voederbak wat verder van de heg zodat alleen de vliegende vogeltjes er nog bij kunnen. |
|
