Inleiding Logboek Gabber Route Gabber  
Weerberichten APRS Havens en
Ankerplaatsen
Hekankeren

Noorwegen - zuidkust  Terug naar top

Het maken van een meernachtse zeetocht stond als hoofdwens op het verlanglijstje voor deze vakantie. Als bestemmingen zaten we aan Schotland en Noorwegen te denken. De voorkeur ging uit naar Noorwegen, het beschutte vaarwater van de "scheren" en de vele ankermogelijkheden spraken ons enorm aan.
De afstand Den-Helder Mandal is ruim 300 Nm en zou dus 4 dagen en 3 nachten duren. Voor ons samen zou het de eerste meernachtse zeetocht worden. Een nieuwe stap om ervaring op te doen met langer op zee zijn, vermoeidheid, wachtlopen, leven aan boord en de wispelturigheid van de elementen.
Via de links boven komt u bij informatie over de verschillende onderwerpen.



Weerberichten  Terug naar top

Voor de overtocht verzamelden we een tweetal weken de Bracknell weerkaarten. Ik liet de actuele situatie en de voorspellingen voor +24, +48 en +72uur via de FTP-site van NOAA dagelijks naar me opsturen. Met deze weerkaarten kregen we een goed beeld van de ontwikkeling van het weer tijdesn onze overtocht.
Tijdens de overtocht zouden we te ver uit de kust varen om via de marifoon naar weerberichten te kunnen luisteren. Het plan was om met de korte golf ontvanger en de computer Navtex en RTTY van de Deutsche Wetterdienst te ontvangen. Deze informatie konden we dan aanvullen met de ontvangst van weerkaarten. Op andere tochten hadden we met deze manier van weerinformatie verzamelen goede ervaring opgedaan. Gedurende de meernachtse tocht naar Noorwegen waren de omstandigheden aan boord echter geheel anders dan de dagtochten die we gewend waren.

Het ontvangen van Navtex, RTTY en weerfaxen met de computer en SSB-radio vereist dat je op vaste tijden beschikbaar bent om aan de knoppen van de radio en computer te draaien om de hele handel fijn af te regelen. Maar met 2 personen een tocht maken betekent dat er altijd één wacht loopt terwijl de ander probeert te rusten. Bovendien zijn de uitzendtijden in de namiddag en late avond. Op deze momenten ben je druk met eten maken of probeer je nog een uurtje slaap te pakken voordat de donkere nacht aanbreekt. Kortom van aandacht geven aan de computer en SSB-radio kwam niet veel te recht.
Als alternatief luisterden we naar de middaguitzending van de BBC op de lange golf, 198 kHz. En riepen een keer een passerende vrachtboot op voor een weersbericht.
Eenmaal in Noorwegen werd er weer naar de RTTY berichten van de Deutsche Wetterdienst geluisterd. De 5 daagse voorspelling van deze weerdienst vormde de basis informatie voor de planning van de terugtocht.

De ervaring dat we met onze 2 koppige bemanning geen tijd hebben voor gehobby met PC en SSB-radio heeft ons opzoek doen gaan naar een geautomatiseerd systeem voor de ontvangst van Navtex en de RTTY berichten. We zitten er nu hard over na te denken om NAVCODE WD 20 TS aan te schaffen.



Route  Terug naar top

Heenreis Gabber naar Noorwegen Tussen Vlieland en Terschelling gaan we de Noordzee op met als enigste waypoint Mandal in de GPS. De wind is NO 4-5. De theorie zegt dat je bij de oversteek het beste W kan aanhouden. Bij slecht weer, doorgaands met ZW en NW winden, heb je door de westelijke koers nog een flink stuk ruimte alvorens je echt aan lager wal komt. Tijdens de tocht draait de wind meer naar NNO en neemt iets af in kracht. We varen de hele oversteek zo scherp mogelijk aan de wind waardoor we toch redelijk N blijven varen.
In de ochtend van 16 juli zien we om 06:00 uur het vaste land van Noorwegen. Helaas om 09:00 trekt de wind aan tot een dikke 6 uit ONO. Mandal ligt nu tegen de wind in, de golven worden steeds scherper en hoger. Laveren is geen optie meer. We gaan bijliggen met klein tuig en hakken bijna 10 uur tegen de golven in. Tevergeefs proberen we onze noordelijke positie te behouden in afwachting van minder wind. Met de nacht opkomst en geen vooruitzicht op beter weer besluiten we om 18:00 zee te kiezen.
Een "vlucht"-haven aan de westkust van Noorwegen willen we niet aanlopen door gebrek aan kaartmateriaal. In de ochtend van 17/7 neemt de wind af, 's-middags besluiten we koers te zetten naar Thyberon in Denemarken. De geplande 3 nachten op zee zijn er 5 geworden als we in de ochtend van 18 juli Tyberon binnen lopen. De volgende dag varen we in een rechte lijn naar Mandal. Door gebrek aan wind moeten we een flinke tijd motoren.


Hekankeren  Terug naar top

Tijdens deze vakantie hebben we voor het eerst ervaring opgedaan met het hekankeren. In Scandinavie is het gebruik van het hekanker de meest gangbare manier om af te meren langs de vele eilandjes en steigers. We hebben ontdekt dat het hekankeren vele voordelen heeft. Iedere boot heeft eigen toegang tot oever, er passen meer boten aan een steiger dan met langszij afmeren, je bent onafhankelijker voor vertrek en aankomst en ook een oever zonder steiger is met hekankeren prima te gebruiken als ligplaats.
Onbekendheid met het gebied, in het bijzonder de diepte van het water vlak langs de rotsige oever, hebben ons de eerste keren enorme twijfel en spanning bezorgd. Wees gerust, als je hierover met de Noren praat, blijkt al snel dat ze dezelfde problemen hebben gehad. Ze ankeren voornamelijk op stekken waar ze eerder een ander hebben zien liggen of uit verhalen weten dat het kan. En als ze net zo onbekend zijn in het gebied als een verse Hollandse toerist zitten ze regelmatig aan de grond. Rustig varen en uitkijk houden op de punt is dan een oplossing evenals een verkenningstocht met de bijboot.
Wij gebruiken een 10 kg Bruce anker met 50 meter lijn als hekanker. Bij de meeste Scandinaviers zagen we dat het hekanker circa 60% van het gewicht van het boeganker is. De anker diepte is meestal niet meer dan 10 meter en de diepte direct langs de oever was doorgaands ruim 1,5 meter. Doordat je met de punt naar de oever ligt is het diepste punt van de boot altijd ruim genoeg uit de oever om voldoende water onder de kiel te houden.
Onze procedure om een ligplek te nemen was als volgt: Je kan er voor kiezen om 's-avonds de boot iets verder uit de oever te leggen dit doe je dan door de ankerlijn iets te halen en de landvasten op de boeg te vieren.


Automatic Position Report System  Terug naar top

Met de 2m zender hebben we dagelijks onze positie middels APRS (Automatic Position Report System) uitgezonden. APRS is een systeem om je roepletters, positie en een kleine tekst te verzenden. Dit gebeurt op vaste frequenties (144,800 Mhz) en is gestandaardiseerd over nagenoeg de hele wereld. Via een stelsel van steunzenders kan het APRS signaal meerdere keren automatisch worden heruitgezonden (relay) zodat het signaal grotere afstanden aflegt dan die rechtstreeks vanaf onze boot mogelijk zijn. Bovendien zijn een aantal van de steunzenders gekoppeld aan Internet en worden de ontvangen APRS signalen ook zichtbaar gemaakt op detail kaarten via Internet. Op deze manier konden de thuisblijvers op de hoogte blijven over het verloop van onze tocht. Meer over APRS is te lezen op deze link, APRS.

Onze zender heeft slechts een bereik van maximaal 40 Nm, dus tijdens de overtocht waren we nog altijd een tijdje zoek voor het thuisfront. Onze laatst bekende positie, in het bereik van de Nederlands steunzenders, bij vertrek is te zien op onderstaand plaatje.
PE2ENE het zeegat uit

Gedurende 10 dagen blijft de informatie op internet opvraagbaar, als er dan geen nieuwe positie is ontvangen worden de gegevens verwijderd.
Helaas was het in Noorwegen lastig om contact te krijgen met een APRS-steunzender, de hobby lijkt daar minder te leven dan in andere landen. Uiteindelijk heb ik bijna vanaf onze meest noordelijke positie in Noorwegen, dankzij bijzondere weersomstandigheden, kontakt met een steunzender (SK6BA-6) in Zweden. Op internet ziet de familie in Nederland onderstaande kaartjes.
PE2ENE vanuit Noorwegen

PE2ENE in Noorwegen

Op de terug weg zijn er in de vroege ochtend van 5 augustus extreem goede zend condities. Vanaf de Noordzee ontvang ik signalen van een Duits (D07D), Nederlands (PD0FO) en een Engels station (M3DVL) die onderling in gesprek zijn. Even later spreek ik met een engelsman die ergens in South Yorkshire in zijn auto rijdt.
Met APRS was het mogelijk om de positie door te zenden naar steunzenders in Nederland en Duitsland. De familie weet dat we bijna terug zijn, op internet verschijnt onderstaande kaart.
PE2ENE midden op Noordzee

In de ochtend van 6 augustus lopen we de jachthaven van de Marine in Den Helder binnen.
PE2ENE nabij Den Helder




Ankerplaatsen in Noorwegen  Terug naar top

Haven Euro Opmerkingen
Thyboron 17,72 DK 130,--; water gratis, douche via muntjes, of een gratis koude douche. Een drukke haven gericht op de visserij. De vis verwerkende industrie kan flink voor stank overlast zorgen. Veel goede “fish & chips” tenten rond de haven.
Mandal 16,90 NK 130,--; water gratis; douche NK20,--; wasautomaat NK 60,--, droger NK 40,-- Haven ligt in rivier monding dus met laagwater opletten met de stroming !
Grimmstad 19,50 NK 150,--; water gratis. Lawaaiige haven door nabij gelegen stad en veel lokale motorbootjes.
Utvar

Utvar

Positie: 58 00,93 N 007 43,95 E

Onze eerste ankerplaats na Mandal. Een beschutte baai met aan de NO-zijde een tweetal openbare steigers. Wij proberen eerst in de baai te ankeren maar in de modderige bodem krijgt het anker slechts grip op de wortels van het zeegras. Uiteindelijk komen we langszij van een Noors motorjacht.
Aan de ZW-zijde van de baai zijn zomerhuisjes met een eigen kade. De baai is U-vormig en wordt omsloten door een hoge rotspartij. De opening ligt op het NW en wordt door kleinere rotspartijen afgeschermd.

Olavsund

Positie: 58 03,06 N 007 50,50 E

Een prachtig beschutte baai die favouriet is bij de Noren door zijn geschiedenis. De ingang voor zeilschepen is aan de Z-zijde vanaf open zee. Zuidelijke wind en zeegang kunnen de invaart bemoeilijken. Over de ingang aan de N-zijde hangt een hoogspanningskabel op 9 meter.
Er is gelegenheid om te ankeren, of met het hekanker een rotspin of de steiger aan de ZW-zijde te gebruiken.
Olavsund
Blindleia-Flesi

Blind Leia-Flesi

Positie: 58 11,45 N 008 17,78 E

Een inham langs de Blind Leia, waar naast de prive moorings nog ruimte is om te ankeren. Op de N en W-oever zijn zomerhuisjes, de Z-oever is stijl met bos.

Ytre Maloya

Positie: 58 19,35 N 008 35,99 E

De invaart vanaf het oosten is smal en ondiep, met onze 1,45m diepgang ging alles goed. De baai heeft ook een uitgang naar het westen, deze is ruimer en dieper. Wij konden langszij van een Noorse catamaran vastmaken. De andere boten lagen of langszij of op hekanker en gebruikten de vele rotspennen die er zijn.
De oever van het ZO-eiland is te ondiep voor zeiljachten. Midden in de baai werd ook vrij geankerd.
Deze ankerplaats is op nog geen 2Nm afstand van Grimstad haven.
Ytre Maloya
Tvedestrandfjorden

Tvedestrand fjorden

Positie: 58 35,92 N 008 57,08 E

Een schitterend "fjord" met stijle beboste hellingen. Naar het voorbeeld van aanwezige Noren hebben we gehekankerd en de punt vastgelged met touwen op de bomen. Een bijzonder ervaring om op zoutwater in het bos te liggen.

Risor

Positie: 58 43,48 N 009 15,40 E

Een goed beschutte baai met nauwe invaarten, die diep genoeg zijn. Wij lagen op hekanker en maakten gebruik van pennen op de wal. Langs de oever van het eiland aan de O-zijde van de baai is een steiger waar ligplaats is toegestaan voor boten kleiner dan 11 meter.
Vanaf de ankerplaats is Risor prima met een bijboot te bezoeken.
Risor
Buoya

Buoya

Positie: 58 30,82 N 008 53,88 E

Een ruime kreek ten oosten van Arandal. Er zijn een tweetal steigers die geschikt zijn voor hekankeren. De oever is begroeid met bos en de achterliggende eilandjes zijn verbonden met loopbruggen. Er staan geen zomerhuisjes. Wij maakten er een mooie boswandeling.

Blind Leia-Mortensholmen

Positie: 58 12,49 N 008 20,29 E

Een inham langs Blind Leia met tal van mogelijkheden. Wij zijn gewoon voor anker gegaan. Hekankeren met gebruik van de aanwezige walpennen is goed mogelijk. De oevers zijn stijl en begroeid met bos.
Blindleia-Flesi
Kjeoya

Kjeoya

Positie: 58 03,89 N 007 48,05 E

Een beschutte ankerplaats niet ver van Olavsund. Wij lagen aan de N-zijde met hekanker uit en de punt op een steiger. Ook aan de Z-zijde is steigertje, maar deze is minder beschut.



Logboek van de Gabber  Terug naar top

Tijdens de gehele vakantie hebben we 1209 Nm afgelegd. De grootste afstanden waren natuurlijk de heen- en terugreis, respectievelijk 604 Nm en 353 Nm. Dat de heenreis langer was dan de terug reis kwam omdat we met de Noorse kust in zicht door slecht weer gedwongen werden weer zee te kiezen. Uiteindelijk bereikten we via een stopover in Denemarken (Thyberon) Noorwegen. In Noorwegen legden we in dagtrips 195 Nm af.

De heenreis duurde 147 uur waarvan ruim 43 motoruren, dus 29,5% van de vaartijd stond de motor bij. Dit hoge percentage komt deels doordat we door accu-problemen regelmatig de motor bij lieten staan om voldoende stroom te hebben voor de navigatie verlichting en een belangrijk aantal motoruren werd gemaakt tijdens de tocht van Thyberon-Mandal door windstilte. Het daggemiddelde op de heenreis was 98,6Nm.

De terugreis duurde 94 uur, waarvan slechts 5,5 % op de motor. De accuproblemen waren verholpen, een los zittende accuklem was de oorzaak. Het daggemiddelde bedroeg slechts 57,6Nm. Dit wordt weer verklaard doordat we tijdens een windstille dag zijn blijven drijven totdat de wind weer aanzette.

De dagtrips in Noorwegen waren bij elkaar goed voor 57,8 uur vaartijd waarvan 40 uur de motor bij stond. Manoeuvreren op de ankerplaats en de tocht door de Blind Leia zijn de oorzaak van het hoge aantal motor uren.

Van NaarDatumVertrekAankomstTripTripuren
Den OeverMakkum12-jul-0316:0020:0015,74:00
Makkum 13-jul-038:00     
 Thyboron18-jul-03 10:00501,3122:00
Thyboron 19-jul-0315:30   
 Mandal20-jul-03 12:308721:00
MandalUtvar22-jul-0315:2519:0010,53:35
UtvarOlavsund23-jul-0311:1513:005,81:45
OlavsundBlind Leia24-jul-0311:1519:2025,38:05
Blind LeiaYtre Maloya25-jul-0313:0019:3016,76:30
Ytre MaloyaGrimmstad26-jul-0311:0011:451,30:45
GrimmstadTvedestrandfjorden27-jul-0310:4518:4526,98:00
TvedestrandfjordenRisor28-jul-0311:1516:1517,55:00
RisorBuoya29-jul-037:2512:30195:05
BuoyaBlind Leia30-jul-037:4516:00308:15
Blind LeiaKjeoya31-jul-037:3014:30277:00
KjeoyaMandal1-aug-039:4513:30153:45
Mandal 2-aug-0313:30   
 Den Helder6-aug-03 11:3035394:00
Den HelderDen Oever7-aug-0311:4518:35136:50
Den OeverMakkum8-aug-0313:3018:15174:45
MakkumDen Oever9-aug-0312:1519:00276:45
    Totaal1209317:05